Sarajevo, ai 28 di Jugn dal 1914
Transcript
Sarajevo, ai 28 di Jugn dal 1914
Sarajevo, ai 28 di Jugn dal 1914 La prime faliscje che à impiât la vuere 1915-1918 Gavrilo Princip al jere un rivoluzionari bosgnàc. Al jere nassût a Obljaj il 25 di Luj dal 1894 e muart a Terezin in te Repubbliche Ceche il 28 di Avrîl dal 1918. Al è stât chel ch’al à impiade la prime lusigne e fat inflamâ dut il mont cu la prime vuere mondiâl sassinant il 28 di Jugn dal 1914 a Sarajevo l’Arciduche Ferdinando d’Austrie, erêt dal tron dal imperi austroungaric, e la so femine Duchesse Sofia. Ferdinando d'Asburgo-Este al jere nassût a Graz il 18 di Dicembar dal 1863 e copât a Sarajevo 28 di Jugn dal 1914. Al à cjatât padìn te sapulture dentri il cjiscjiel di Artstetten in te Basse Sassonie. So pari al jere Carlo Ludovico d’Asburgo-Lorena e so mari Maria Annunziata di Borbone-Due Sicilie, la femine di Ferdinando ch’a jè Gavrilo Princip muarte cun lui in Bosnie a jere Sofhie Chotek von Chotkowa. L’aciduche Ferdinando al jere unevore di glesie e un catolic convint, e diluncvie de so vite al veve ingrumât ducj chescj titui: Arciduche d'Austrie, Princip reâl di Ungherie, Princip reâl di Boemie, Princip reâl di Toscane Princip reâl di Crauazie e Slavonie, Princip reâl di Gjermanie, Princip imperiâl dal S.R.I. (sacri roman imperi). Gavrilo Princip al jere il tierç di nûf fîs, so pari al faseve il puestin e a vevin un grun di miserie, propite ridòts a stic. Di piçul al al è stât unevore maluçât e clopadiç par vie de tisicance. Tal 1894 cuanche ‘l à viert i voi pe prime volte te Bosnie Erzegovine a paronave il guviêr Austro-Ungaric. Tal 1912 lu àn mandât a inscuelâsi a Belgrado e lì si è imberdeât cun puliticants ch’a si clamavin “La Giovane Bosnia” (Mlada Bosna). Chescj rivoluzionaris a smiravin di liberâ la Bosnie-Erzegovine des sgrifis de acuile dai doi becs dai Austro-Ungarics par la sot dal Ream de Serbie. Aes 9.50 di buinore dal 28 di Jugn dal 1914 il trop dai rivoluzionaris a jerin pronts par fâ il ribaltòn. A lis 10.00 Gavril Princip al jessì fûr di une betule cu la man in sachete ch’a strengeve la pistole, ma pôc lontan a vevin tirât une bombe a man, e l’otomobil dal Arciduche al jere scjampât tal municipi. Cuanche il corteo al è tornât indaûr Ferdinando d'Asburgo-Este framièç une sdrume di int ch’a jere su la strade, Gavrilo Princip a si è cjatât propit in face de cubie reâl e ur à tirât cu la Browning M 1910 calibro 7.65x17mm. Par fâ fûr i sorestans a jerin in frae in sîs di lôr e Gavrilo Princip e il so amì Nedeljko Čabrinoviċ ju àn cjapâts subit, invecit chei âtris le àn scantinade. Te galere, Princip al à provât a copâsi dôs voltis; une cul cianuro e la seconde tirantsi cu le pistole, ma j son ladis struncjis dutis dôs. Al jere masse zovin par sei condanât a muart cussì al à cjapât 20 agns di pereson. A ‘nd’à fats dome 4 strussiantsi malamentri fintremai che il 28 di Avrîl dal 1918 a 23 agns la tubercolosi e Luzie dal falcet lu àn menât a mangjâ il lidrìc pal poc. Te storie, dai serbos al è tignût un eroe par âtris un puar e semplic esecutôr.
Documenti analoghi
AVVISO - Grande Guerra Giulie
Dopo de disfate di Cjaurêt, nol lassà la sô int, ma al restà a cirî di
salvâ ce che al jere pussibil doprant dute la sô abitât e diplomazie.
Par cheste sô sielte al fo acusât di conivence cul nemì,...