FUAFUAGA `AUTASI IULAI 2012 – IUNI 2015
Transcript
Mālō o Sāmoa Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u FUAFUAGA ‘AUTASI IULAI 2012 – IUNI 2015 “Fa’amautū le fa’aleleia o avanoa mo tagata uma” SAUNOAGA MAI LE MINISITĀ O Ā’OGA, TA’ALOGA MA AGANU’U O le Fuafuaga ‘Autasi mai le masina o Iulai 2012 se’ia o’o i le masina o Iuni 2015 a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u, olo’o limata’ita’ina lona tapenaina ma le tu’ufa’atasia i taunu’uga na ‘ausia e le Matāgaluega i lalo o Fuafuaga Alulau Mamao ma Faiga Fa’avae mai le masina o Iulai 2006 se’ia o’o i le masina o Iuni 2015. O lenei Fuafuaga ‘Autasi olo’o fa’aauau pea le fa’ataua ma le faamuamua a le Malo i aoaoga e pei ona fa’amautūina i sini tāua mo ā’oga, ta’aloga ma aganu’u i lana Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa 2012 – 2016 i le Vaaiaga Taula’i ia “Siitia le Soifua Manuia o Tagata” i le autu ia “si’itia fua o fa’a’ele’eleaga mo se atina’e manuia”, i lona taunuuga moomia ia “faamamafa le siitia o avanoa ma iuga o taumafaiga faaleaoaoga” (Me 2012); ma le vaega tolu o Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega o A’oga, Ta’aloga ma Aganu’u mai le masina o Iulai 2006 se’ia o’o i le masina o Iuni 2015 fa’atasi ai ma le Fuafuaga mo Galuega Tau A’oa’oga 2012 se’ia o’o i le 2016 e pei ona tuufaatasia nei. Ou te fa’amauina lo’u agaga fa’afetai ma le fa’amālo iā i latou uma sa fai sao i le tu’ufa’atasia o lenei Fuafuaga ‘Autasi. E fia fa’aleoina foi le agaga fa’afetai ma le fa’agae’etia i pā’aga uma mo galuega atia’e, fa’alāpotopotoga ma pā’aga a le Mālō ma tagata ta’ito’atasi uma o ē sa lagolagosua ma olo’o faaauauina pea ona lagolagosua i le atina’eina o a’oga ta’aloga ma aganu’u i totonu o Samoa. Ou te tu’uina atu lenei Fuafuaga ‘Autasi mo le silafia ma le malamalama i fuafuaga ma galuega atina’e mo lenei tolu tausaga ua fa’agāsolo. Ou te tatalo atu ma le agaga maualalo ‘ia tatou ‘auai fa’atasi i le fa’atinoina o nei fuafuaga mo le fa’aleleia o ā’oga, ta’aloga ma aganu’u i totonu o Sāmoa mo le isi tolu tausaga. Afioga Magele Mauiliu Magele MINISITĀ O Ā’OGA TA’ALOGA MA AGANU’U ANOTUSI 1 'UPU TOMUA ....................................................................................................................................... 4 2. TŪLĀFONO FA'AVAE .......................................................................................................................... 4 3. MANULAUTĪ MA LE FA'ATAUTAIGA ................................................................................................. 4 4. MAMANU MA FAIGA FA'AVAE MO FUAFUAGA ................................................................................ 5 5. O MAU 'AUTŪ ...................................................................................................................................... 5 6. O SINI AOAO A LE MATĀGALUEGA ................................................................................................... 7 7. O FA'ANAUNAUGA MA TINI MO LE FUAFUAGA 'AUTASI ................................................................ 8 8. O TA'IALA MA FUATAGA O GALUEGA FA'ATINO........................................................................... 10 9. O AVANOA MA FA'AFATIĀTAMA'I .................................................................................................. 19 10. SAOFA'IGA A LE MATĀGALUEGA O Ā'OGA TA'ALOGA MA AGANU'U ......................................... 22 3 1 ‘UPU TOMUA O fuafuaga fa’ata’atitia a le Matāgaluega o A’oga Ta’aloga ma Aganu’u o se fa’ata’oto lelei e mafai ai ona filitāgaga le tōfā ma le moe mo se lumana’i manuia. E aofia ai le iloilo toto’a o galuega fa’atino ma tupe faaalu i masina ta’itasi e fua i Fuafuaga Fa’alētausaga o galuega fa’atino ua mae’a ona fa’ata’oto. O lenei Fuafuaga ‘Autasi a le Matāgaluega o se lōmiga ua mafai ona tu’ufa’atasia e fua i fa’amaumauga o le Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa 2012 – 2016 ma le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega o A’oga Ta’aloga ma Aganu’u Iulai 2006 – Iuni 2015. Olo’o lagolagoina e le Fuafuaga ‘Autasi lenei a le Matāgaluega, fuafuaga a le Mālō ina ia fa’aleleia le tulaga o ā’oga ta’aloga ma aganu’u e pei ona fa’ata’oto mai i totonu o le Ta’iala mo le Atina’e o Samoa 2012 – 2016. Olo’o fa’apea foi ona lagolagoina e le Fuafuaga ‘Autasi lenei a le Matāgaluega le manulautī e pei ona fa’ata’oto mai i totonu o le Fuafuaga mo Galuega Taua’oa’oga ina “ia ola a’oa’oina tagata uma o Samoa”. O lenei Fuafuaga ‘Autasi o leā fa’amae’aina ai le tolu tausaga mulimuli o le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega 2012 – 2015. O le taunu’uga lea o fuafuaga ma fa’atalatalanoaga sa aofia ai pā’aga uma a le Matāgaluega i le masina o Me ma Iuni 2012. O lenei ta’iala o le’ā limata’ita’ina ai galuega fa’atino a le Matāgaluega mo le isi tolu tausga ua fa’agasolo nei. Olo’o fa’apea fo’i ona fa’ailoa mai ai fua fa’atatau o galuega fa’atino e tali atu ai i mana’oga o le atunu’u. O fuafuaga fa’ata’atia mo tausaga ta’itasi e fausia mai lea i le Fuafuaga ‘Autasi olo’o fa’apea ona fa’amanino mai ai fuafuaga tāua e ao ona ‘ausia ina ia fa’aleleia ai a’oa’oga, ta’aloga ma fa’amalosia ai tū ma aganu’u. 2. O TŪLĀFONO FA’AVAE O galuega fa’atino ma matāfaioi a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u, olo’o fa’avae ma limata’ita’iina i lalo o Tūlāfono: · Tūlāfono mo le Fa’atūlagaga o Tofi faa-Minisitā ma Matāgaluega 2003 · Tūlāfono mo Tagata Faigaluega a le Mālō 2004 E lē gata i lea, ae olo’o fa’apea foi ona iai matāfaioi i lalo o le: · Ta’iala mo le Ātina’e o Sāmoa 2012 – 2016 · Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae Iulai 2006 – Iuni 2015 a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u · Tūlāfono mo Ā’oga 2009 · Tūlāfono Toe Teuteu mo le Fa’amalosia o le ‘auai o tamaiti i le ā’oga 1992/2993 · Fuafuaga mo Galuega Taua’oa’oga 2012 – 2016 · Tūlāfono Fa’atonutonu mo Tagata Faigaluega a le Mālō 2004 · Tūlāfono mo le Pulea o Tupe a le Mālō 2001 · Tūlāfono o le Matāgaluega o Autalavou, Ta’aloga ma Aganu’u 1993 · Fa’aiuga mai le Kapeneta 3. MANULAUTĪ MA LE FA’ATAUTAIGA Manulautī a le Mālō mo le Matāgaluega: Ua manino le Mālō o Sāmoa, o a’oa’oga, ta’aloga ma aganu’u, o le fatu lea o le atina’e o le atunu’u. Olo’o ave pea le fa’amamafa a le Mālō ina ia ‘ausia lana Manulautī mo le matāgaluega i le fuaitau: "Fa’amamafa le si’itia o avanoa ma i’uga o taumafaiga fa’alea’oa’oga” O le ‘ausia o lenei va’aiga taula’i ole’ā mautinoa ai le fa’amalieina o taunu’uga mo’omia fa’atulagaina o A’oa’oga mo Tagata Uma, ma Manulautī o le Meleniuma mo Samoa. 4 Manulautī a le Matāgaluega: I le va’ai atu i le manulautī a le mālō, ua tapena ai le Matāgaluega i se Manulautī e atagia ai vaega uma o le fa’atinoga o ana galuega i le atina’eina o ā’oga, ta’aloga ma le aganu’u: “O se fa’atulagaga o ā’oa’oga e lelei ma ‘ato’atoa e amana’ia le itu fa’aleagaga, fa’aleaganu’u, mafaufau ma malosi’aga o ē ‘auai e mafai ai ona latou ‘ausia a latou filifiliga i lenei olaga” (Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u, Iulai 2006 – Iuni 2015 itulau 4) O le Fa’atautaiga a le Matāgaluega: Ina ia ‘ausia le manulautī a le Mālō ma le Matāgaluega, o lea ua fa’ata’oto ai se fa’atautaiga ina ia atagia ai le tāua o a’oa’oga, taaloga ma le aganuu mo tagata ta’ito’atasi fa’apea le atunu’u atoa: "Si’itia le tāua ma le fa’aauauina o le atina’e i tafa uma o a’oa’oga ta’aloga ma aganu’u i Samoa ina ia fa’amautū ai le fa’aleleia o avanoa mo tagata uma” 4. MAMANU O FAIGA FA’AVAE MA FUAFUAGA E pei ona atagia i Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae, olo’o fa’aauau pea ona tausisi le Matāgaluega i ana mamanu e limata’ita’ina ai le atina’e o ana faiga fa’avae ma fuafuaga e fa’apea: 5. Ë va’aiga taula’i, i le lumana’i ma ē luā e limata’ita’ina i galuega olo’o fa’atinoina nei; Ë suiga, o se tali atu lea i fuafuaga ua le ‘ato’atoa ona ‘ausia i le taimi nei; Ë fa’atalanoa ma ‘auai, e fa’atupu ai le malamalama i matā’upu; Ë fa’aauau ma lona fa’atūmauina, e fau mai i fa’ata’ita’iga lelei ua mātauina; Ë galuega fa’atonutonu, e fa’amalosia ai le tapenapena maeaea mo le tu’uina atu o a’oa’oga mo tamaiti uma; Ë totonu o le lotoifale, fa’aleleia suiga ma atina’e; ma le Ë fa’atāuaina o le gagana, e fa’amalosia ai pea le fa’asinomaga o nu’u ma afio’aga. O MAU ‘AUTŪ O mau ‘autū nei olo’o limata’ita’ina ai galuega a le Matāgaluega: O le fa’asoa limalelei, e tutusa ai le fa’asafua o avanoa tāua mo tagata uma. O faiga fa’avae ma fuafuaga e manuia ai na o se vaega o tagata, e tatau ona ‘alo’alo ‘ese mai ai ae tulimata’i pea fa’atinoga e au ma taunu’u i taunu’uga lelei. O le fa’aleleia o avanoa e fa’aalia i le maoa’e o le atamai lautele e talafeagai ma tū ma aganu’u atoa ai ma tomai fa’apitoa e talafeagai mo Sāmoa. O faiga fa’avae e ūna’ia ai ia tulaga ole’ā fa’atinoina. Ia talafeagai ā’oga ma fa’atāuaina soifuaga o so’o se tagata. E tatau ona fa’amanuiaina ai tagata ta’ito’atasi ma le atunu’u i ona tafa ‘ese’ese. O fuafuaga o faiga fa’avae e tatau ona faia i manatu talafeagai ma le soifua o tagata ta’ito’atasi fa’apea nu’u ma le atunuu aoao. Ia lelei ma fa’atino māe’ae’a galuega e fa’aalia i pūlega mautū ua mautinoa ai le fa’aaogaina tatau o so’o se ālāmanuia, o ‘au’aunaga lelei, o feso’ota’iga manino ma talafeagai, ma faigā filifiliga ua soālaupule lelei. E ‘ave le fa’amuamua i faiga fa’avae e tuliloaina ai nei fa’atinoga. 5 Ia ātagia le fa’aaogaina tatau o alaga’oa e pei o tagata, tupe ma mea faigaluega ina ia mautinoa le paleni ma fetaui lelei o atinae fa’atino i totonu o le Matāgaluega.. Saogalemu, ia mautinoa le tulimata’ia o le saogalemu ma malu puipuia lelei o le fa’agaoioiga o galuega aemaise o mea faitino e fa’aaogaina. Ia lelei mautū ma saogalemu le teuina o fa’amaumauga a le Matāgaluega. Tauagafau, o le fatu’āiga tausi a le faiā’oga i la latou feso’ota’iga ma le fanau ā’oga. E tāua le atagia o aga ma amioga talafeagai e a’oa’o ai tama ma teine ā’oga. O tagata faigaluega uma a le Matāgaluega e tatau ona limata’ita’iina le galulue i Tūlāfono olo’o aofia i totonu oTūlāfono mo Tagata Faigaluega a le Mālō 2004 6 6. O SINI A LE MATĀGALUEGA O galuega olo’o fa’atino e le Matāgaluega e ‘ausia ai lana Manulautī ma lana fa’atautaiga olo’o ō gatasi ma ana faiga fa’avae, aemaise o le sini aoao o le fuafuaga mo galuega taua’oa’oga. E le gata i lea ae olo’o fa’apea foi ona fua i fa’avae o fuafuaga a le mālō i tulaga manino ma le tu’uina atu o fa’amatalaga tatau. O sini nei ua fa’ata’oto mo le fuafuaga ‘autasi lenei: · · · · · · · Ia mautinoa le atagia lelei o mau ‘autū pei o avanoa tutusa, a’oa’oga ‘ānoa, a’oa’oga talafeagai, fa’atinoga māe’ae’a ma fa’aauau, ia saogalemu ma tauagafau le ‘au’aunaga; Ia saunia lelei matā’upu uma e a’oa’o’ina ina ia: tu’ufa’atasia ai tomai fa’aleaganu’u ma le poto lautele, e fa’aaogāina ai gagana e lua ina ia si’itia le tulaga o a’oa’oga e faatusatusa i isi atunu’u; fa’avae ma atina’e tomai ua maua, agava’a ma talitonuga; tapu’e fa’anaunauta’iga mo le sa’iliga o le atamai. Ia una’ia le fa’aaogāina o ‘auala ‘ese’ese (mata’alia sogasogā) e fa’atino ai faiva o le a’oa’o atu ina ia: mautū la’asaga ta’itasi o le fa’aaogāina o gagana e lua, e a’oa’o atu ai tomai talafeagai; atia’e tomai e mafai ai ona fa’avāsega, iloilo ma au’ili’ili ai so’o se matā’upu i le lotoifale fa’aa’oa’oga e una’ia ai le fia su’esu’e, fetūfaa’i ma le fa’aaogāina o mafaufauga o le tagata lava ia; fa’atupu manatu ina ia lē malu’ia i felafolafoa’iga Fa’avae faigāsu’ega ma iloiloga e tonu ma lē fa’aitū’au e: sa’ilia ai fa’amaumauga e manuia ai ē a’oa’oina; fa’atāuaina ma fa’aleleia ai le atina’e o a’oa’oga uma; ma saunia ‘auala e tutusa ai avanoa mo ē uma e a’oa’oina. Ia fa’afaigaluegaina, fa’atūmau ma fa’atupula’ia le faitauaofa’i o faiā’oga agava’a ma tagata faigaluega lautele Ia fa’afailele, si’itia le tulaga, fa’aolaola ma fa’asao fa’asinomaga fai tino ma fa’asinomaga lē fai tino, galuega fa’atupu o le mafaufau, tū ma aganu’u fa’atasi ai ma le gagana Ia si’itia le atina’e o ta’aloga e ala i: atinae o a’oa’oga mo taaloga soifua mālōlōina ma gaoioiga fa’amālositino; ma le fa’aleleia o fale mo taaloga ma malae ta’alo 7 7. O FA’ANAUNAUGA MA TINI MO LE FUAFUAGA ‘AUTASI O Fa’anaunauga 1. Ia fa’aleleia le tūlaga o a’oa’oga ma ia lautele ma talafeagai · · · 2. Ia fa’aleleia le soifua mālōlōina o tamaiti ā’oga e ala i le a’oa’oina o le soifua mālōlōina ma a’oa’oga fa’amalositino ta’aloga talafeagai ma polokalame fa’amalositino. · · 3. Fa’aleleia le fa’asaoina o fa’asinomaga fa’aleaganu’u Si’itia, atina’e ma fa’alauiloa le Gagana Sāmoa, aganu’u ma galuega fa’atupu o le mafaufau Si’itia le fa’asaoina ma le fa’atinoina o fa’afanua mo mata’aga fa’aleaganu’u. Ia fa’asoasoa lelei ma fa’aaogā tatau ālāmanuia. · · · 5. Fa’aleleia ma ia si’itia le ‘auai i ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino Ta’ita’i ma lagolago tulaga lelei o ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino Fa’afailele fa’asinomaga fa’aleaganu’u ma galuega fa’atupu o le mafaufau. · · · 4. Fa’aleleia galuega fa’atino a tamatiti ā’oga ma faiā’oga Fa’aleleia matā’upu a’oa’oina, tusiā’oga ma le fa’atinoina o su’ega ma fuataga Fa’aleleia fuafuaga mo tuliaufuluga ma iloiloga Fa’amalosia le avanoa, fa’aaogaina ma le fa’aleleia o mea totino ma mea faigaluega Fa’aleleia fa’amatalaga ma feso’ota’iga Fa’aleleia le fa’asoasoaina o faiā’oga Ia fa’aleleia ‘auala uma e fa’atino ai galuega a le Matāgaluega o Ā’oga Ta’aloga ma Aganu’u e tali atu ai i mana’oga o le atunu’u. · · · · · Fa’amalosia ma fa’aleleia le Pūlega a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u Fa’amautū feso’ota’iga ma tagata lautele Fa’aleleia le fa’atinoga o galuega a ā’oga uma Fa’aleleia le ‘au’aunaga o fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonapo nei mo le Matāgaluega ma Ā’oga uma a le mālō Fa’amalosia le agava’a o le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u e fa’atino ai sa’ili’iliga, mata’itūina ma tuliaufuluga, iloiloga, auili’iliga o faiga fa’avae, fuafuaga ma polokalame atina’e. O TINI A’oa’oga: 1. Tapena ma saunia se Faiga Fa’avae mo Ā’oga Āmata i le 2015 2. Tapena ma saunia se Faiga Fa’avae mo Ā’oa’oga Sauo’o i le 2015 3. Ia tuto’atasi le Komisi Fa’atonu o le Gagana Sāmoa i le 2013 4. Iloilo le Faiga Fa’avae mo le fa’aaogaina o gagana e lua i le 2015 5. Iloilo ma tuufatasia tusi ā’oga talafeagai olo’o fa’aaogaina ai gagana e lua e lagolago ai matā’upu a’oa’oina e 7 i ā’oga tulagalua, i le 2013. 6. Iloilo ma tapena tusi ā’oga talafeagai e fesoasoani i le a’oa’oina o matā’upu fou mo ā’oga tulagalua i le 2015 7. Fa’afoe i Sāmoa le su’ega o le Tusipasi mo Ā’oga Maualuluga i le Pasefika i le 2013 8. Tapena ma tuufaatasia se su’ega mo le Tausaga 8. 9. Tuufaatasia le polokalame [item bank] mo suega i le 2015 10. Faata’ita’i ma iloilo le Polokalame mo le Tuufaatasia o Faailoilo Faalea’oa’oga mo Suega a le Pasefika i le 2015 11. Tapena alagā’oa fa’aonaponei mo le tusitusi ma le faitau tusi, faapea matā’upu fa’amatātā ‘ese’ese mo ā’oga maualuluga i le 2015 8 12. Tapena ma tuufaatasia se polokalame aua le a’oa’oina o le Matematika ma le Gagana Sāmoa i ā’oga maualuluga i le 2015 13. Iloilo matā’upu a’oa’oina mo ā’oga maualuluga i le 2015 14. Fa’atū se Vāega o Fa’amaumauga ma Feso’ota’iga Fa’atekonolosi i le 2015 15. Ia fa’aleleia ma fausia: · Faleā’oga mo le Kolisi o Avele, ma Ā’oga Maualuga e 3 [Lefaga, Aana 1 ma Sagaga] · Fale o faiā’oga mo le ā’oga maualuga a Lefaga · Ā’oga tulagalua e 4 [Falevao, Gautavai, Sapapalii ma Faleu] · Fale Lomitusi 16. O leā iai Ofisa e Vaaia Faletusi i ā’oga tulagalua uma i le 2015 17. Fa’atūlāfonoina le Ta’iala Aoao mo le Atina’eina o Faiā’oga ina ia avea ma Tūlāfono mo Faiā’oga i le 2015 18. Faatino ma ia talia faatūlāfono le Ta’iala mo le Atina’eina o Faiā’oga ina ia avea ma Tūlāfono mo Faiā’oga i le 2015 19. Fa’amautū ma faatino Tapula’a Mo’omia mo Ā‘oga uma i le 2013 20. Saunia ma pāsia se Tūlāfono Fa’atonutonu mo le Tūlāfono o Ā’oga 2009, i le 2015 21. Fa’atūina se Komiti Su’etusi a le Matāgaluega o Ā’oga Ta’aloga ma Aganu’u i le 2013 22. Saunia se Ta’iala mo Feso’ota’iga a le Matāgaluega o Ā’oga Ta’aloga ma Aganu’u iā Tesema 2012 23. Inisiua fale ā’oga fou uma sa fausia e oo atu i le 2004, i le 2015 24. Pāsia e le Palemene le Tūlāfono mo Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u i le 2015 25. Ma’ea tapenaina le Tūlāfono mo Ā’oa’oga o Ulufalega (NFE) ia Tesema 2012 le 26. Siitia le pasene o ā’oga a le mālō e ‘ausia le aofa’i fa’amaonia o tamaiti ā’oga i le faiā’oga mai le 2011 se’ia o’o atu i le 2015, mai le 77% i le 79% mo ā’oga tulagalua, ae 58% i le 60% mo ā’oga maualuluga. 27. Si’itia mai 82% i le 2011 i le 85% i le amataga o le 2015 le aofa’i o tamiti e fa’aauau a latou ā’oga mai le Tausaga 1 seia oo le Tausaga 8. 28. Si’itia mai le 87% i le 2011 i le 89% i le amataga o le 2015 le aofa’i o tamaiti e si’itia mai le Tausaga 8 i le Tausaga 9 29. Ia i le va o le 1.03 ma le 0.97 avanoa tutusa e ā’o’oga ai ali’i ma tama’ita’i i ā’oga tulagalua ma ā’oga maualuluga. Ta’aloga: 1. Fa’aopoopo leisi 60 ā’oga tulagalua e ‘auai i le Polokalame o Ta’aloga Fiafia i le 2015 2. Fausia malae ta’alo mo ā’oga e 3 i le 2015 3. Fa’asafua le Polokalame mo le Atina’eina o Ta’aloga i Sāmoa i afioaga e 36 i le 2015 Aganu’u: 1. Fa’ama’ea le tu’ufa’atasia o le falemata’aga, faletusi ma fa’amaumauga taua i totonu o le ata fa’ata’oto o le Ofisa Tutotonu mo Aganu’u i le 2013 2. Mae’a le Tūlāfono o Falemata’aga i le 2013 3. Fa’atūina le Pulega o Nofoaga o Fa’amaumauga Taua ma Pepa Aloa’ia a leAtunu’u i le 2013 4. Ia saunia se Ta’iala Aoao mo le Aganu’u i totonu o Ā’oga i le 2014 5. Ia sainia le [UNECO] Maliega 2003, mo le ‘Apo’apoina o Fa’asinomaga Fa’aleaganu’u le Faitino i le 2013. 9 8. TA’IALA MA FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO FA’ANAUNAUGA 1: IA FA’ALELEIA LE TŪLAGA O A’OA’OGA MA IA LAUTELE MA TALAFEAGAI TA’IALA ma FA’ATINOGA VAEGA E TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO FA’ATINOINA Fa’aleleia galuega fa’atino a tamatiti ā’oga ma faiā’oga (Vāega o Matā’upu A’oa’oina, Tusi Ā’oga ma Fuataga ma le Vāega mo Ā’oga) Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Faaleleia le siosiomaga mo a’oa’oga Faaleleia le a’oa’oina o tamaiti ā’oga. · Numera o ā’oga e ausia tapula’a mo’omia Fuataga /Vāega mo Ā’oga Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Faamalosia le vave faa’o’o mai o fautuaga Faaleleia le a’oa’oina o tamaiti ā’oga. · Siitia iuga o suega i totonu o ā’oga ma Sāmoa. Fuataga /Vāega mo Ā’oga lelei Faamalosia fuafuaga mo fesootaiga a faiā’oga ma tamaiti ā’oga. A’oa’oina faiā’oga uma i le fa’aaogā tatau o matāupu a’oa’oina ma le fa’atinoga o fuataga. Galulue so’oso’otauau ma le Iunivesite Aoao o Sāmoa, Iunivesite o le Pasefika i Saute, Ā’oga mo Matātā ’ese’ese a Ausetalia ma le Pasefika i soo se tafa mo a’oa’oga. A’oa’oina faiā’oga fou i le fa’aaogāina o matāupu a’oa’oina ma le fa’atinoga o fuataga. Tapena ma fa’aaogā auala talafeagai mo le atina’eina o tomai o faiā’oga i le Taiala Aoao mo le Atina’e o Faiā’oga Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Faiā’oga ua lava tapena mo le galuega Faaleleia a’oa’oga a tamaiti · Numera o faiā’oga ua pasi Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Si’itia tulaga lelei o faiā’oga · Mae’a le fuafuaga mo le atina’eina o tomai o faiā’oga Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Faamalosia le galulue fa’apa’aga ma le Iunivesite Aoao o Sāmoa, Iunivesite o le Pasefika i Saute ma le Ā’oga mo Matātā ’ese’ese a Ausetalia ma le Pasefika. · · Numera o matāupu a’oa’oina i le DFL mo faiāoga Ia talafeagai mataupu a’oa’oina. Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga O Faiāoga faauuina ua lava tapena ma iai le tomai i matāupu a’oa’oina ma metotia faafaiā’oga · Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga O a’oa’oga talafeagai mo faiāoga. · Siitia le tulaga o le malamalama ma le silafia i auala e faatino ai le galuega faa- faiā’oga mo faiā’oga uma Faatūlāfonoina le Taiala mo le Atina’eina o Faiā’oga · · · · · Fausia se Tulafono mo Faiaoga Vāega mo Ā’oga Faatino le resitalaina o faiā’oga Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Vāega mo Ā’oga Fa’amae’a ma fa’atino le tapula’a mo’omia mo ā’oga Numera o fonotaga ma le Iunivesite Aoao o Sāmoa ma isi. Ia ausia tapulaa moomia mo Faiā’oga Resitala Siitia le tulaga anoa o a’oa’oga Faaauau fautuaga mo ā’oga iā latou galuega faatino O faiā’oga fou e faauuina ma mafai ona a’oa’o atu matāupu a’oa’oina ma fuataga Numera o polokalame mo le faaleleia o le auaunaga faalēfaiā’oga ua faatinoina Numera o faiā’oga e a’oa’oina Tapena le Tulāfono mo Faiā’oga Lesitala faiā’oga uma a le Mālō Numera o ā’oga e maualuga le tulaga o lo latou taumafai Numera o lipoti o iloiloga e ave i ā’’oga Faaitiitia le aofai o ā’oga e maualalo lo latou taumafai Fa’aleleia matā’upu a’oa’oina, tusiā’oga ma le fa’atinoina o su’ega ma fuataga (Vāega o Matā’upu A’oa’oina, Tusi Ā’oga ma Fuataga) atino matāupu a’oa’oina fou Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Faalelei le tulaga i le a’oa’oina o tamaiti Siitia le tulaga o le tomai i le Gagana Sāmoa ma le Gagana Faaperetania Saunia ma faaaoga le Faiga Faavae mo Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga/ Fuafuaga, Faiga Faavae ma 10 Si’itia le tulaga i a’oa’oga mo tamaiti e iai manaoga fa’apitoa · Numera o ā’oga ua fa’atinoina matā’upu a’oa’oina. · Ia faatotogaina uma ā’oga i alagaoa ma tusi ā’oga fou mo matā’upu a’oa’oina ma ta’iala mo faiā’oga · Faatino le faiga fa’avae mo le fa’aaogaina o gagana e lua · Numera o tusi ā’oga ua saunia mo tamaiti i ā’oga tulaga lua · Numera o ā’oga ua fa’atinoina ai polokalame e fa’asalalauina i le leitio · Tapena ma faatino le Faiga Faavae mo A’oa’oga Sauo’o · Numera o ā’oga ua fa’atinoina le Figa Fa’avae mo A’oa’oga TA’IALA ma FA’ATINOGA A’oa’oga Sauo’o VAEGA E FA’ATINOINA TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA Iloiloga Faamalosi le lagolago mo a’oa’oga sauo’o Saunia ma faatinoina Faiga Fa’avae mo Ā’oga Amata Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga / Faiga Faavae Fuafuaga ma Iloiloga Fa’atinoina Fa’ava’a aoao mo matāupu a’oa’oina i Sāmoa ua mae’a ona toe iloiloina Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga Fa’atinoina le Ta’iala Aoao mo Fuataga Faalautele le malamalama i nafa ma le fesootaiga o le lagolago a le Matāgaluega o Āoga, Taaloga ma Aganuu ma ē olo’o ofoina fesoasoani mo a’oa’oga sauo’o Siitia le tulaga o a’oa’oga i ā’oga amata Faamanino ma maioio nafa ma matāfaioi a i latou e gafa ma le a’oa’oina o tamaiti i ā’oga amta Ia o gatasi le Faiga Faavaemo Matāupu A’oa’oina ma le Faiga Faavae mo Fuataga FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO Sauo’o · Alagaoa faapitoa mo tamaiti e iai manaoga faapitoa · Tapena ma faatino le Faiga Faavae mo Ā’oga Amata · Numera o ā’oga amata olo’o faatinoina le Faiga Fa’avae mo ā’oga amata · Numera o ā’oga olo’o fa’atinoina Faiga Faavae mo mataupu a’oa’oina i Sāmoa Silafia e matua, faiā’oga ma tamaiti ā’oga sini, ma mamanu o fuafuaga ma aga tausili oloo fua iai the atinaeina o matāupu a’oa’oina Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Silafia e matua, faiā’oga ma tamaiti ā’oga matāupu olo’o ofoina i vāsega ta’itasi ma matāupu e ao ona aveina Siitia le tulaga o fuataga i ā’oga Siitia le tulaga o le tali atu o ā’oga i le atunuu Faaleleia le a’oa’oina o tamaiti ā’oga · · · · · · Fa’aauau le saunia o alagaoa mo le fa’aaogāina o gagana e lua Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Fa’auau le polokalame mo le Matematika ma le Saienisi Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Faaauau le faamalosia o le komiti faafoe mo le tusitusi ma le faitau i totonu o aoga. Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Siitia le tulaga ile tusitusi ma le faitau/ Faaitiitia le numera o tamaiti e lē lelei le tusitusi ma le faitau Fa’atino Fa’amaumauga i le Gagana Samoa ma le Fa’aperetania Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Siitia le tulaga o le faitau ma le tusitusi a tamaiti ā’oga Saunia alagaoa faatekonolosi talafeagai Siitia le tulaga o le faitau male tusitusi a tamaiti ā’oga Faaleleia le a’oa’oina o le Matematika ma le Fa’asaienisi · · · · · · · · · · · Numera o ā’oga olo’o fa’atinoina faiga fa’avae Toe iloilo le suega o le SPELL Atina’e ma faatino le polokalame mo su’ega [item bank] Saunia le Fuataga talafeagai mo le Tausaga 8 Fa’atinoina Suega o le Tusipasi mo Ā’oga Maualuluga i le Pasefika i totonu o Sāmoa. (Vāsega 13) Faata’i le Polokalamme mo le tuufaatasia o Faailoilo mo A’oa’oga i le Pasefika (Pacific Benchmarking of Education Results) Numera o tusi ā’oga ua saunia Numera o alagaoa faatekonolosi mo le tusitusi ma le faitau tusi faapea matāupu mo matata’ese’se mo ā’oga maualuluga ua mae’a saunia Numera o ā’oga ua faatino ai le polokalame Numera o faiā’oga ua a’oa’oina I’uga o suega Numera o ā’oga na asia Si’itia i’uga o suega o le SPELL Numera o interventions ua tapenaina ma faaaogā e mataitu ai le faitau ma le tusitusi a tamaiti ā’oga Numera o faiā’oga e a’oa’oina Numera o Ta’iala mo Fa’amaumauga o aga faitau tusi a tamaiti ua tufatufaina Numera o ā’oga e fa’aogaina fa’amaumauga o aga faitautusi a tamaiti e mataitu ai le faitau ma le tusitusi a tamaiti ā’oga Fa’aleleia fuafuaga mo tuliaufuluga ma iloiloga (Vāega o Matā’upu A’oa’oina, Tusi Ā’oga ma Fuataga/Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga) Fa’aleleia polokalame o a’oa’oga mo Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga 11 Si’itia le tulaga lelei o faiā’oga · Fuafuaga e mataitu ai ā’oga o lo’o maualalo lo latou TA’IALA ma FA’ATINOGA faiā’oga e fua i tulaga mo’omia e pei ona o latou faailoa mai. Ia mautinoa o lo o iai le aogā o a’oa’oga uma i totonu o potu ā’oga. Ia mautinoa le faamalosia o tuliaufuluga ma iloiloga i totonu o ā’oga ma le atunu’u atoa. VAEGA E FA’ATINOINA TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO taumafai Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma Fuataga /Vāega mo Ā’oga 12 Faaauau pea fautuaga mo faiā’oga ma ā’oga iā latou galuega faatino Talafeagai tuliaufuluga ma iloiloga i totonu o a’oga ma le atunu’u atoa. · · · Faailoa numera o ā’oga ua siitia lo latou taumafai Numera o faailoilo e mataitu ai manaoga. Numera o tamaiti e pasi i su’ega a ā’oga ma su’ega a le mālō FA’ANAUNAUGA 2: IA FA’ALELEIA LE SOIFUA MĀLŌLŌINA O TAMAITI Ā’OGA E ALA I LE A’OA’OINA O LE SOIFUA MĀLŌLŌINA MA A’OA’OGA FA’AMALOSITINO, TA’ALOGA TALAFEAGAI MA POLOKALAME FA’AMALOSITINO. TA’IALA ma FA’ATINOGA VAEGA E TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA FA’ATINOINA Fa’aleleia ma ia si’itia le ‘auai i ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino (Vāega o Ta’aloga) FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO Fa’amauina tamaiti ta’aalo uma i lalo o le polokalame mo taui i mānu’aga i ta’aloga Ia una’ia ta’aloga o se ālāmanuia VĀEGA O TA’ALOGA Si’itia le silafia o tamaiti ā’oga i le polokalame mo taui o mānu’aga i ta’aloga · Numera o tagata ta’a’alo ua resitalaina i le polokalame VĀEGA O TA’ALOGA Fa’atupula’ia le fiafia i ta’aloga e avea ma galuega Fausia ma fa’aleleia malae ta’alo a ā’oga Fesoasoani i fa’atinoga o polokalame e aloa’ia ai faiā’oga, laufalī ma i latou e fa’atinoina ta’aloga Ia saunia mea ta’alo talafeagai mo ta’aloga i nu’u fa’atasi ai ma le polokalame o Ta’aloga Fiafia Tuufaatasia le polokalame mo ē ua ofo fua mai la latou ‘au’aunaga mo taaloga Lagolago ā’oga maualuluga e ala i le fa’atinoina o ta’aloga VĀEGA O TA’ALOGA VĀEGA O TA’ALOGA Fa’aaogāina o malae ta’alo lelei Si’itia le tulaga o le faatinoina o taaloga e faiā’oga, laufalī ma i latou e fa’atinoina ta’aloga · Numera o i latou ua iai le tomai fa’apitoa i le fa’atinoina o ta’aloga · Numera o malae ta’alo ua fausia ma fa’aaogāina · Numera o faiā’oga, laufalī ma i latou e fa’atinoina ta’aloga ua faamaonia ma maua tusi pasi VĀEGA O TA’ALOGA Saofagā i mea ta’alo lelei ma talafeagai · Numera o ā’oga ma nu’u ua fa’aaogāina mea ta’alo VĀEGA O TA’ALOGA Siitia le ‘auai o nu’u ma afio’aga i ta’aloga VĀEGA O TA’ALOGA Fa’aleleia polokalame o ta’aloga i totonu o ā’oga maualuluga · Numera o i latou ua ofo fua mai la latou ‘au’aunaga mo taaloga · Numera o ā’oga maualuluga ua fa’atinoina polokalame mo ta’aloga Ta’ita’i ma lagolago tulaga lelei o ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino (Vāega o Ta’aloga) Fa’atino le polokalame o Ta’aloga Fiafia i ā’oga tulagalua e 60 Fa’atino a’oa’oga mo le ta’ita’ia lelei o ta’aloga i totonu o ā’oga mo faiā’oga tulagalua e 75 Lagolago i le tapenaga o ta’aloga mo i latou e iai mana’oga fa’apitoa Galulue so’oso’o tau’au ma le Asosi o Ta’aloga a Samoa ma le Komiti mo le Olimipeka i le faatinoina o ta’aloga a Sāmoa Lagolago e faatino a’oa’oga i totonu o afio’aga e si’itia ai le agava’a o ta’ita’i latou te ta’ita’ia ai ta’aloga ma polokalame fa’amālositino Fa’atino le polokalame o le Atinaeina o Ta’aloga i totonu o nu’u e 36 VĀEGA O TA’ALOGA Lelei ma talafeagai polokalame o ta’aloga i ā’oga tulagalua · Numera o ā’oga tulagalua ua fa’atinoina ta’aloga talafeagai VĀEGA O TA’ALOGA Si’itia le silafia o faiā’oga i le ta’ita’iina o ta’aloga i totonu o ā’oga · Numera o faiā’oga ua a’oa’oina VĀEGA O TA’ALOGA VĀEGA O TA’ALOGA ‘Auai uma ā’oga fa’apitoa ma fa’alapotopotoga tūma’oti i polokalame o ta’aloga Ia to’atele tagata ta’a’alo lelei mo ‘au a le atunu’u · Numera o ā’oga fa’apitoa ma fa’alapotopotoga tūma’oti ua ‘auai i taaloga mo e ē iai manaoga faapitoa · Numera o ta’aloga ma tagata ta’a’alo e ‘auai i ta’aloga a Sāmoa VĀEGA O TA’ALOGA O Ta’ita’i Mataalia auata’aloga i totonu o nu’u · Numera o ta’ita’i mo ta’aloga i nu’u VĀEGA O TA’ALOGA Si’itia le ‘auai o afio’aga i polokalame mo ta’aloga tauatia’e · Numera o nu’u ua fa’atinoina le polokalame o ta’aloga ma faamalositino 13 FA’ANAUNAUGA 3: FA’AFAILELE FA’ASINOMAGA FA’ALEAGANU’U MA GALUEGA FA’ATUPU O LE MAFAUFAU TA’IALA ma FA’ATINOGA VAEGA E TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA FA’ATINOINA Fa’aleleia le fa’asaoina o fa’asinomaga fa’aleaganu’u (Vaega o Aganu’u) FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO · Mae’a le fa’atinoga o le Faiga Fa’avae mo Aganu’u Fa’atino le Faiga Fa’avae mo Aganu’u VĀEGA O AGANU’U Saunia se Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga VĀEGA O AGANU’U Amata fono le Komiti Fa’atino Fa’atonu e fa’atinoina le fa’atuina o le Nofoaga o Fa’amaumauga Taua ma Pepa aloa’ia a le Atunu’u Aloa’ia faiga fa’apa’aga ma pa’aga uma a le Vāega o Aganu’u Saunia ma fa’atino se Fa’ava’a mo Tuliaufuluga ma Iloiloga VĀEGA O AGANU’U VĀEGA O AGANU’U Fa’aleleia Tuliaufuluga ma iloiloga o le Fa’atinoga o le Fa’avae mo Aganu’u · Numera o galuega ua mata’itū ma iloiloina · Mae’a tu’ufa’atasi le Fa’ava’a mo Tuliaufuluga ma Iloiloga Fa’amae’a le Fa’ava’a fa’a-le-tūlāfono o le Falemata’aga VĀEGA O AGANU’U Fa’atūlāfonoina le Fa’ava’a mo le Falemāta’aga · VĀEGA O AGANU’U Ia lelei lee fa’atinoga o le Faiga Fa’avae mo Aganu’u Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga Amata ‘auaunaga fa’alaua’itele a le Nofoaga o a’amaumauga Taua ma Pepa Aloa’ia a le Atunu’u Si’itia ma fa’aleleia feso’ota’iga fa’apa’aga · Mae’a saunia le Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga · Ua ō gatasi ma feso’otai lelei le Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga ma le Fuafuaga o Galuea tau A’oa’oga · Aloa’ia le amataga o ‘auaunaga fa’alaua’itele a le Nofoaga o Fa’amaumauga Taua ma Pepa Aloa’ia · Numera o māliliega fa’apa’aga ua sainia Ua mae’a le Tūlāfono mo Falemāta’aga Numera o Faiga Faavae mo le Falemāta’aga e tapenaina Si’itia, atina’e ma fa’alauiloa le Gagana Sāmoa, aganu’u ma galuega fa’atupu o le mafaufau (Vāega o Aganu’u) VĀEGA O AGANU’U Fa’alelei fale mo Fa’amaumauga Tāua ma le Falemata’aga Si’itia le tulaga o le malupuipuia ma le · Fa’aleleia ma fa’atelē le Falemāta’aga faasaoina o fa’amaumauga olo’o teuina i le · Fa’aleleia ma fa’atelē le Fale mo Fa’amaumauga Tāua Falemāta’aga · Numera o fata tuai o lo’o faaali ai measina ua suia VĀEGA O AGANUU Fa’atino le fa’amaumauina i masini fa’atekonolosi o Tu’ufa’atasia ma fa’asao fa’amaumauga · Numera o fa’amaumauga taua ua mafai ona fa’asaoina ma fa’amaumauga taua taua uma ma fa’ailoa mo sailiiliga fa’amaumau i masini fa’atekonolosi · · Numera o fa’amaumauga ua fa’amaumau ma lisiina Fa’afoe fonotaga e fa'atautaia mo Pulega o Fa'amaumauga mai Matāgaluega uma a le Mālō o Sāmoa e soālaupule ai le fa'aleleia atili o le fa'afoega o fa'amaumauga Fa’alauiloa measina olo’o teuina I le Falemata’aga VĀEGA O AGANUU Siitia le tulaga o le fa’afoega o fa’amaumauga VĀEGA O AGANU’U Ia silafia e tagata lautele le Falemāta’aga Ia lelei le fa’afoega ma le va’aia lelei o measina olo’o teuina i le Falemata’aga VĀEGA O AGANU’U Fa’aleleia auala olo’o fa’ammaumau ma resitala ai measina Tufatufa ma fa’asafua agava’a i le gaosiina o meataulima fa’aleaganu’u e pei o le lalagaina o meataulima, vaneina o fa’atagata, mamanuina o siapo ma le faiga o elei. Fa’atino sa’ili’iliga ma le aoina o tala tu’utaliga a le atunu’u (fa’asinomaga fa’aleaganu’u le faitino) ina ia malu puipuia ma lelei le fa’alauiloaina VĀEGA O AGANU’U Si’itia le silafia ma le agava’a i le gaosiaina o meataulima fa’aleaganu’u · · Fa’asaoina ma fa’amaumau · Numera o polokalame ua pu’eina ma tu’ufaatasia e le Falemata’age e fa’aali ma fa’asao · Numera o faasinomaga fa’aleaganu’u faitino ma le faitino ua fa’amaumauina, fa’asaoina ma fa’alauiloa mo le silafia e tagata uma VĀEGA O AGANU’U Fa’aalauiloa tusi ua lōmia · · · Numera o fonotaga ua fa'atautaia Numera o Polokalame fa’alauiloa ua fa’atinoina Numera o tagata e asiasi mai i le Falemata’aga Numera o fa’amaumauga ua lesitalaina Numera o a’oa’oga ua fa’atinoina Numera o tamaiti na ‘auai i a’oa’oga Si’itia le fa’asaoina ma le fa’atinoina o fa’afanua mo mata’aga fa’aleaganu’u (Vāega o Aganu’u) Fa’atino fa’afanua o mata’aga fa’aleaganu’u mo le fa’asaoina VĀEGA O AGANU’U 14 Fa’alauiloa mata’aga fa’aleaganu’u · Numera o mata’aga fa’aleaganu’u ua mafai ona fa’ailoaina ma fa’asaoina · Numera o asiasiga e fa’amaumau i le lisi o fa’amaumauga FA’ANAUNAUGA 4: IA FA’ASOASOA LELEI MA FA’AAOGĀ TATAU ĀLĀMANUIA. TA’IALA ma FA’ATINOGA VAEGA E TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO FA’ATINOINA Fa’amalosia avanoa, fa’aaogaina ma le fa’aleleia o mea totino ma mea faigaluega (Vāega o ‘Au’aunaga Lautele) Auaunaga Lautele / Fa’atino se iloiloga o fale uma ma ā’oga ina ia Ua fa’amalieina e ā’oga ma le matāgaluega · Numera ma le pasene o ā’oga olo’o mulimulita’ia tapula’a mo’omia mo Vāega o Aseta mautinoa olo’o fa’amalieina tapula’a mo’omia ua fa’amaonia e le Matāgaluega tapula’a mo’omia mo le fausiaina o fale le fausiaina o fale e pei ona fa’ata’oto i totonu o le Ta’iala mo le Fausia o Faleā’oga O faleā’oga uma e fausia i lalo o le Polokalame Atina’e mo le toe fa’aleleia o Faleā’oga, e ao ina mulimulita’ia tapula’a ua fa’amaonia Fa’asoa alagaoa i ā’oga uma Auaunaga Lautele/ Vāega o Aseta Fa’aleleia le si’osi’omaga mo a’oa’oga · Auaunaga LAutele/ Vāega o Aseta · Fa’alelei faleā’oga mo le Kolisi o Avele, ā’oga maualuluga e 3 (Sagaga, Lefaga ma A’ana), ma ā’oga tulagalua e 4 (Falevao, Gautavai, Faleū ma Sapapali’i) Auaunaga Lautele/ Vāega o Aseta Tu’uina atu i ā’oga alagā’oa lelei ‘ato’atoa i le taimi fa’atulagaina Fa’aleleia le si’osi’omaga mo a’oa’oga i totonu o ā’oga ta’itasi Fa’alelei le fale mo faiā’oga i le itumālō o Lefaga Auaunaga Lautele/ Vāega o Aseta · Mae’a fa’aleleia fale mo faiā’oga Fa’alelei potu tusi mo ā’oga maualuluga uma ma kolisi Toe iloilo le Ta’iala mo le Fausiaina o Faleā’oga Auaunaga Lautele/ Vāega o Aseta Siitia le numera o faiā’oga e galulue i nuu i tua Saofagā ā’oga ta’itasi i potu tusi lelei ma ‘ato’atoa Tapula’a mo’omia mo le fausiaina o fale · Mae’a fa’aleleia potu tusi mo ā’oga maualuluga ma kolisi Siitia ma fa’aleleia le faletusi mo le atunu’u Auaunaga Lautele/ Vāega o Aseta Auaunaga Lautele Fa’aaogā tatau le Fale Tutotonu mo Alagā’oa Auaunaga Lautele Fausia se Fale Lomitusi fou Auaunaga Lautele/ Vāega o Aseta Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega Fa’atū se Komiti Su’etusi a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u Toe iloilo le Fuafuaga mo le tali atu i Fa’alavelave Fa’alēnatura a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u Faamalosi ma unaia le auai o le atunuu e fa’aaogā le faletusi Ia fa’atōtogaina le Fale Tutotonu mo Alagā’oa mo le fa’aaogāina e faiā’oga Fa’aleleia le auaunga faalolomi tusi Ia mulimulita’ia ta’iala ma tapulaa moomia ua fa’ata’oto mo su’etusi Si’itia le silafia i fa’alavelave fa’alēnatura aua le fa’aitiitia o ona a’afiaga Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega Mae’a fausia faleā’oga ma fale o le Matāgaluega i lalo o le Polokalame Atina’e mo le toe fa’aleleia o Faleā’oga, i le taimi fuafuaina Numera o alagā’oa ua mae’a ona fa’asafua i ā’oga · Mae’a fa’aleleia faleā’oga o le Kolisi o Avele, · Ā’oga Maualuluga e 3: · Ā’oga Maualuga a Sagaga · Ā’oga Maualuga a Lefaga · Ā’oga Maualuga a Ā’ana 1 · Ā’oga Tulagalua e 4: · Ā’oga Tulagalua a Falevao · Ā’oga Tulagalua a Gautavai · Ā’oga Tulagalua a Faleū · Ā’oga Tulagalua a Sapapali’i · · Mae’a iloiloi le Ta’iala mo le Fausia o Faleā’oga Mae’a le toe fa’aleleia o le faletusi mo le atunu’u · Numera o faiā’oga na fa’aaogāina le Fale Tutotonu mo Alagā’oa · Lisi o alaga’oa olo’o i totonu o le Fale Tutotonu mo Alagā’oa · · · Mae’a fausia le Fale Lomitusi fou Fa’amaonia le Komiti Su’etusi a le Matāgaluega Toe iloilo le Fuafuaga mo Fa’alavelave Fa’alēnatura a le Matāgaluega Fa’aleleia fa’amatalaga ma feso’ota’iga (Vāega o ‘Au’aunaga Lautele) Fa’amautū le va’aia lelei o ‘āseta mo feso’ota’iga ma masini fa’aonaponei Auaunaga Lautele Iloilo faiga fa’avae ma ta’iala mo fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonaponei ina ia mautinoa le malupuipuia ma le fa’atuatuaina o fa’amaumauga uma a le Matāgaluega Saunia ma fa’atino le Ta’iala mo Feso’ota’iga a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u Auaunaga Lautele Auaunaga Lautele 15 Fa’aleleia ‘ta’iala mo le mataituina o āseta ma masini faaonaponei ma le fuafuaga mo le fesuiaiga o masini Si’itia le tulaga o le malupuipuia ma le fa’atuatuaina o fa’amaumauga a le matāgaluega · Saunia ma fa’atino ta’iala e mataitu ai āseta i fa’amaumauga ma feso’ota’iga ma masini fa’aonaponei Ia si’itia le silafia o le atunu’u i tulaga o ā’oga, ta’aloga ma aganu’u · Mae’a ma faatino le Ta’aiala mo Feso’ota’iga a le Matāgaluega · Mae’a iloiloina ma faatino faiga fa’avae mo fuafuaga o fa’amaumauga ma feso’ota’iga Ii masini fa’aonaponei Fa’aleleia le fa’asoasoaina o faiā’oga (Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga) Ia mautinoa ua fa’asoasoaina lelei faiā’oga i ā’oga a le mālō e tusa ma faiga fa’avae Fa’atino faiga fa’avae mo feagaiga ma le fesi’ita’iga o faiā’oga Fa’alauiloa le galuega fa’afaiā’oga Vāega mo Ā’oga Fa’aitiitia le ‘uti’uti o faiā’oga · Numera o ā’oga ua talafeagai le numera o faiā’oga ma faiga fa’avae Vāega mo Ā’oga Fa’ateleina le numera o faiā’oga e fa’afaigaluegaina Siitia le numera o faiā’oga i le ‘au’aunaga fa’afaiā’oga · Tapena ma faatino le Faiga Fa’avae mo Feagaiga · Taepna ma faatino le Faiga Faavae mo le Fesi’ita’iga o faiā’oga · Numera o faiā’oga ua fa’afaigaluegaina i tausaga ta’itasi Vāega mo Ā’oga 16 FA’ANAUNAUGA 5: IA FA’ALELEIA ‘AUALA UMA E FA’ATINO AI GALUEGA A LE MATĀGALUEGA O Ā’OGA TA’ALOGA MA AGANU’U E TALI ATU AI I MANA’OGA O LE ATUNU’U. TA’IALA ma FA’ATINOGA VAEGA E TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA FA’ATINOINA Fa’amalosia ma fa’aleleia le Pūlega a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO Toe iloilo ‘auala mo le aoina o fa’amatalaga ma faamaumauga Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Fa’aogā tatau fa’amatalaga ma faamaumauga mo fuafuaga ma faigā fa’ai’uga · Faatino a’oa’oga mo le Tusigāigoa a Ā’oga · Fa’aauau le fa’atinoina o le Numera Ā’oga a Tamaiti · Faatino a’oa’oga mo le Numera Ā’oga a Tamaiti Pūlea ma fa’atūmauina fa’amaumauga mo ā’oga Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga /Auaunaga Lautele Ia fa’aleleia auala mo le faalauiloaina o faamaumauga · Mafai ona faaaogaina le Polokalame mo Pūleaina o Fa’amaumauga a le MATA i tagata talafeagai Fa’amautū feso’ota’iga ma tagata lautele (Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga) Fa’amautū faigafa’apā’aga ma ā’oga tuma’oti, ā’oga a ‘ekālesia, ma ā’oga a le mālō Vaega mo Aoga/Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Fa’aleleia faigafa’apā’aga Talafeagai a’oa’oga · Numera o fonotaga ua fa’atinoina · Numera o fa’atalatalanoaga ma polokalame fa’alauiloa e ‘auai ai Fa’aleleia le fa’atinoga o galuega a ā’oga uma (Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga) Fa’atino a’oa’oga o pūlega lelei mo i latou olo’o iai i pūlega a ā’oga Vāega mo Āoga Ia saunia ma fa’atinoina se polokamale e lagolago ai le galuega faafaiā’oga Vāega mo Āoga Faamauina le auai o faiā’oga ma le faaleleia o le galuega faafaiā’oga Fa’atino iloiloga e tai 3 tausaga ma faatinoina mo o ā’oga uma Vāega mo Āoga Siitia le tulaga i le fa’aleleia o ā’oga Iloilo ma fa’aliliu le Ta’iala mo le Fa’afoega o Ā’oga Vāega mo Āoga Siitia le tomai i le puleaina o ā’oga Siitia le agava’a mo le pūleaina o ā’oga Aoaoina Pule Ā’oga ma pulega o ā’oga i tomai mo le pulea o ā’oga · A’oa’oina ā’oga uma a le mālō i le Tapula’a Mo’omia mo Ā’oga · Fa’atino e ā’oga uma a le mālō le Fuafuaga Fa’aletausaga ma le Fuafuga mo le Fa’aleleia o Ā’oga. · Numera o Puleā’oga ma ma i latou i pulega a ā’oga ua a’oa’oina i le pulea o ā’oga · Numera o faiā’oga ua a’oa’oina · Fa’atinoina le polokalame o Fa’ailoga Taualoa mo Faiā’oga i tausaga ta’itasi · Saunia se polokalame mo le fa’amaumauina o ā’oga ma a latou taumafaiga · Faaoo mai i le Ofisa Tutotonu lipoti o le iloiloga o ā’oga · Faatino ma Iloilo le Ta’iala mo le Fa’afoega o Ā’oga · Tufatufa i ā’oga uma le Ta’iala mo le Fa’afoega o Ā’oga Fa’aleleia le ‘au’aunaga o fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonapo nei mo le Matāgaluega ma Ā’oga uma a le mālō (Vāega o ‘Au’aunaga Lautele) Iloilo le Ta’iala o Fa’amatalaga ma Feso’ota’iga Fa’aonaponei mo le Matāgaluega ma ā’oga uma a le mālō Fa’alautele le silafia o le ‘aufaigaluega mo auaunaga o faamatalaga ma fesootaiga faaonaponei ina ia mafai ona tali atu i mana’oga tau fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonaponei a le matāgaluega ma ā’oga. Auaunaga Lautele Ia mautinoa le talafeagai o le pūleaina o aseta ma meatotino tau fa’amatalaga ma feso’ota’iga a le Matāgaluega Pūlea lelei ma matatitu le faatinoga o le ‘Upega Tafā’ilagi a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u Auaunaga Lautele Auaunaga Lautele Auaunaga Lautele 17 Ia tausisia e le Matāgaluega ma ā’oga ta’iala ma tapula’a mo’omia ua fa’ata’oto mo fa’amaumauga ma feso’ota’iga faaonaponei Fa’alautele le silafia o le ‘aufaigaluega Fa’aleleia le auaunaga e fesoasoani ai ma tali atu i mana’oga tau fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonaponei a le matāgaluega ma ā’oga Fa’ata’atitia ta’iala e limata’ita’iina ai galuega olo’o fa’atinoina e pisininisi ma tagata taitoatasi i fafo atu o le matāgaluega Siitia le malamalama, talafeagai ma anoa auala e faalauiloa ai galuega · I Iloilo ma faatino le Ta’iala mo faamaumau ma fesootaiga · Faafaigaluegaina avanoa faigaluega olo’o avanoa · Fa’atūina se ‘au’aunaga tutotonu e fesoasoani ai i ā’oga · Fa’ata’atia se fuafuaga mo le fa’aaogaina o aseta tau fa’amatalaga ma feso’ota’iga · Numera ma ituaiga o tagata e fa’aaogāina le ‘upega tafā’ilagi · Ituaiga o faamatalaga e mafai ona maua mai i le ‘Upega tafā’ilagi · Mataitu ma fa’aleleia le ‘upega tafā’ilagi a le TA’IALA ma FA’ATINOGA Mataitu ma fa’aleleia le nofoaga tutotonu mo fa’amaumauga ma feso’ota’iga fa’aonaponei Fa’atūina le polokalame mo ‘upega o a’oa’oga mo ā’oga maualuluga uma VAEGA E FA’ATINOINA Auaunaga Lautele Auaunaga Lautele TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA Malupuipuia ma fa’amoemoeina auala o feso’ota’iga ua fa’ata’oto Si’itia le silafia i fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonaponei Fa’aleleia alagā’oa tau faamaumauga ma fesootaiga ma fa’aonaponei mo ā’oga FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO Matāgaluega · Fa’aleleia le tulaga o masini ma auala o fesootaiga a le Matāgaluega · Numera o ā’oga ua ‘auai ma fa’aaogāina le polokalame mo ‘upega mo ā’oga · Numera o ā’oga ua fa’aaogāina feso’ota’iga tele vavave fa’aonaponei (imeli) Fa’amalosia le agava’a o le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u e fa’atino ai sa’ili’iliga, mata’itūina ma tuliaufuluga, iloiloga, auili’iliga o faiga fa’avae, fuafuaga, polokalame atina’e ma le tuufaatasia o polokalame. Ia mautinoa le fa’atautaia lelei o fuafuaga ma faiga fa’avae ina ia ‘ausia tulaga mo’omia olo’o fa’ata’oto mai e le mālō. Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/ Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Lelei ma talafeagai le fa’atinoina o fuafuaga a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u Fa’atino le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae 2006 – 2015 a le Matāgaluega mo le iva tausaga Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/ Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/ Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Lelei ma talafeagai le fa’atinoga o galuega Fa’atino ni sā’ili’iliga ma iloiloga mo tulaga mo’omia Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Fa’aaogaina i’uga o sā’ili’iliga ma iloiloga mo fa’ai’uga talafeagai Fa’alautele le tomai ma le agava’a i le tapenaina o faiga fa’avae, sā’ili’iliga ma le au’ili’iliina o fuainumera Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/ Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Lelei faatino le ata faataatia mo Faiga Fa’avae, Sā’ili’iliga ma Polokalame atina’e Galulue e mataitu ma iloilo polokalame atina’e uma a le Matāgaluega Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Fa’aauau fuafuaga aoao tetele mo polokalame atina’e a le Matāgaluega Maua Tusipasi mo le Inisiuaina i afā o faleā’oga filifilia a le mālō. Tapena ma tuufaatasia se Tūlāfono Faatonutonu mo le Tūlāfono mo Ā’oga 2009 Faiga Faavae Fuafuaga ma Iloiloga Fa’aitiitia aafiaga o le mālō i tūlaga lamatia o le faaleagaina o faleā’oga Lelei ma talafeagai le faatinoga o le Tūlāfono mo Ā’oga 2009 Galulue faatasi e faatinoina le faaofiina o le Tulafono mo le Matāgaleuga i le Palemene i le 2015 Faatu le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga [Education Sector] Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/ Vāega mo Āoga / Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega 18 Manino ma maioio nafa ma galuega faatino a le Matāgaluega o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu Lelei faafoe fuafuaga ma polokalame a le Vāega mo Galuega Tau A’oa’oga · Mulimulitai i fuafuaga faataotooto a le Mālō o Sāmoa · Mae’a le iloiloina o le Fuafuaga ‘Autasi 2012 – 2015 mo le 18 masina muamua · Mae’a le iloiloina o le Fuafuaga ‘Autasi 2012 – 2015 · Fa’atinoi iloiloga taikuata o le Fuafuaga Fa’alētausaga · Mae’a le iloiloina o le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae2006 – 2015 a le Matāgaluega · Tapena ma faamautu le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Faavae 2015 – 2024 a le Matāgaluega · Fa’atino le vāega tolu o le Fuafua Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae 2012 – 2015 a le Matāgaluega · Pasia le Tūlāfono mo le Matagaluega o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu e le Palemene · Manino ma malamalama nafa ma galuega faatino a le Matāgaluega · Faataatia Ta’iala mo Sā’ili’iliga ma Faiga Fa’avae · Mae’a le sā’ili’iliga mo le Tusitusi ma le Faitautusi i ā’oga tulagalua · Mae’a le sā’ili’ili mo le tulaga i le tamāo’āiga o tamaiti ā’oga tulagalua · Mae’a le sā’ili’iliga tulituliloa mo le Tausaga 13 · Mae’a iloiloina le ta’iala mo sā’ili’iliga a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u · Mae’a le iloiloina o le ata faataatia o Faiga Fa’avae, Sā’ili’iliga ma Polokalame atina’e · Fa’atinoina le fonotaga fa’alētausaga a le Matāgaluega · Mae’a le Faiga Fa’avae mo le Non Formal Education · Tu’uina atu i le Pūlega Tutotonu Lipoti i kuata ta’itasi i le fa’agasologa o polokalame atina’e auā fa’ai’uga fai · Tu’uina atu lipoti mo le Komiti o Ātina'e a le Kapeneta · Numera o faleā’oga a le mālō ua maua Tusipasi mo le Inisiua i afā · Mae’a tuufaatasia le Tūlāfono Faatonutonu mo Ā’oga · Pasia ma faatino le Tūlāfono Faatonutonu mo Ā’oga · Faatuina le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga · Tuufaatasia ma faatino le Fuafuaga mo Galuega Tau A’oa’oaga [Education Sector Plan] 9. FAANAUNAUGA MA FA’AFATIĀTĀMA’I 9.1 FAANAUNAUGA I le auiliiliina o le atinae a le Matāgaluega ma lona malosi ma faanaunauga sa māitauina ai le manaomia o le fa’aleleia atili o le auaunaga ma le atinaeina o vaega talafeagai mo galeuaga faatino. E tumau pea ona ‘avea ma lu’itau i le Matāgaluega le atina’eina o le lelei ‘āto’atoa o fale, meafaitino ma ‘au’aunaga mo ā’oga, ta’aloga ma aganu’u. I lenei Fuafuaga ‘Autasi, o fale ua uma ona fuafua e aofia ai le Fale Lomitusi, Fale e teu ai aseta a le Matāgaluega, Fale Māta’aga ma Fa’amaumauga Tāua, ma le toe fa’aleleia o faleā’oga mo kolisi ma ā’oga maualuluga, fale mo faiā’oga ma malae ta’alo. O le a’oa’oina o faiā’oga ia agava’a, i matāupu o le numera, fa’asaienisi, fa’ato’aga, ma matātā ‘ese’ese, ole’ā tumau pea ona avea ma matā’upu ogaoga i le taumafai ina ia‘ausia le numera faatūlāfonoina o tamaiti i le faiā’oga e to’atasi i le 1:30 Ā’oga Tulagalua, ma le 1:20 i Ā’oga Maualuluga). Olo’o tapenaina foi e le Matāgaluega ni suiga tetele mo matā’upu a’oa’oina ma le fa’atinoina o suega. Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa O le Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa Iulai 2012 – Iuni 2016, olo’o toe fa’ata’oto mai ai le fa’atāua a le mālō ina ia ‘ausia lana manulauti – “Ia si’itia le soifua manuia o tagata uma” O le fa’anaunauga mo le 2012 – 2016 olo’o faaautū i le ““si’itia fua o fa’a’ele’eleaga mo se atina’e manuia”. Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae O le Fuafuaga ‘Autasi lenei e āfua mai i le vāega lona tolu o le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega mai ia Iulai 2006 se’ia aulia Iuni 2015. E lē gata ilea, ae sa fa’apea foi ona fesoasoani malosi le i’uga o le au’iIi’iliga o le Fuafuaga ‘Autasi 2009 – 2012 i le tapenaina ma le tu’ufa’atasia o lenei Fuafuaga ‘Autasi. Fuafuaga mo le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga O le vāega o ā’oga olo’o ofoina atu le ‘au’aunaga tau a’oa’oga i vāega e tolu; o ā’oga āmata, ā’oga tulagalua ma ā’oga maualuluga, fa’atasi ai ma ā’oga i tua atu o ā’oga maualuluga. O le vāega o ā’oga e aofia ai le tulagalua ma ā’oga maualuluga, ae o ā’oga i tua atu o ā’oga maualuluga e aofia ai ā’oga aloa’ia i totonu o potu ā’oga ma a’oa’oga fa’aauau. O le fa’atūina ma le tu’ufa’atasia o le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga, o se la’asaga ua fetaui ma alagātatau. E lē gata ina ia si’itia le tūlaga o ‘au’aunaga mo a’oa’oga i lona tulaga aoao ma le maualuga, faapea le galulue fa’atasi o vāega e tolu i le ofoina atu o ‘au’aunaga tau a’oa’oga i le atunu’u. Oloo atagia foi i lea atinae le faalautele ai o le silafia ma le amanaiaina e tagata lautele o le taua o a’oa’oga. O leā fesoasoani malosi foi lenei fuafuaga i le siitia o le tulaga lelei ma talafeagai o auaunaga mo a’oa’oga, ma mafai ai ona iloa tulaga e ave iai le faamuamua i atinae aemaise o le faaleleia o fesootaiga ma le faaaogāina tatau o fesaosoani mai atunuu i fafo. Atina’eina o Taaloga O le faamaonia o le Faiga Faavae mo Taaloga ua faataatia ai le ta’iala e lima taitaiina ai, faatonutonu ma faamalosia ai alii ma tamaitai taaalo ma tagata lautele e auai i taaloga ma polokalame ia siitia ai le tulaga o le faatinoga o taaloga i totonu o Sāmoa, le itulagai o le Pasefika ma atunuu tetele o le lalolagi. O le manulauti o lenei faiga Faavae “ia malolosi ma filiga e tausinio ina ia mafai ona ausia se laasaga lelei i taaloga ua filifilia ai, ma maua ai i se atunuu e lelei lona atinae ma soifua mālōlōina.” O le polokalame o le Atina’eina o Ta’aloga i Samoa, olo’o fa’aauau pea lona fa’atinoina fa’atasi ai ma la latou fa’amuamua olo’o ave pea i le “si’itia o le numera o nu’u ma afio’aga e ‘auai, ma lelei le tulaga o le faatinoina o ta’aloga ma a’oa’oga fa’amalositino e fa’atautaia i afio’aga. 19 Atinae o le Aganuu O le Faiga Faavae mo le Aganuu o leā mafai ai ona faamaonia, o le aganuu o se aseta taua e tele lona sao i le atina’eina o le tamaoaiga o le atunuu, faapea le soifua manuia o tagata Sāmoa i Sāmoa ma atunuu i fafo. Ua mamanuina foi lenei Faiga Faavae ina ia atagia ai le lelei faafoe o suiga o le olaga aemaise o se siosiomaga saogalemu ma le fiafia. O lenei manatu o loo faamautuina e le manulautī “Ia faafailele le aganuu a Sāmoa, taofi mau, faasao, faasoa atu ma faaaogā i faiga talafeagai mo a’oa’oga ma galuega faatupu o le mafaufau mo tagata uma” i lona sini autū “ia puipuia, faasao, siitia ma faalauiloa le aganuu ma le agaifanua a Samoa.” Polokalame mo le Fa’aleleia o A’oa’oga Vaega II O lenei polokalame o se maliliega faa-va-o-mālō a Niu Sila, Ausetalia ma se nonogatupe mai le Faletupe o Asia e fesoasoani ai i manaoga o a’oa’oga e pei ona faailoa i su’esu’ega ma iloiloga sa faataunuuina. O Vāega taua o lenei polokalame e aofia ai le toe iloiloina o matāupu a’oa’oina mo ā’oga tulagalua ma fuataga; atinae o faiā’oga; faaleleia o faleā’oga ma le ofisa o le Matāgaluega; atinae o ā’oga faaauau i nuu ma afioaga; ma le siitia o le tulaga o su’esu’ega ma iloiloga ma le siitia o tomai o le aufaigaluega. Polokalame Fesoasoani mo Pili Ā’oga mo Ā’oga Tulagalua O lenei polokalame oloo faatupeina e le Mālō o Ausetalia, Mālō o Niu Sila ma le Mālō o Sāmoa. O le faamoemoe o lenei polokalame o le taumafai lea e foia le faafitauli o le pau pea o le numera o tamaiti e auai atu i ā’oga tulagalua; ia mafai e ā’oga tulagalua ona ofoina atu a’oa’oga talafeagai ma lelei atoatoa; ia mafai ai e tamaiti uma ona ausia taunuuga lelei ia latou taumafaiga faalea’oa’oga; ma ia faamae’aina uma a’oa’oga a tamaiti i ā’oga tulagalua. Saofa’iga a le Matāgaluega O le Saofa’iga a le Matāgaluega o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu mo lenei Fuafuaga ‘Autasi oloo atagia ai taunuuga moomia a le Matāgaluega ma oloo o gatasi ma lana manulautī ma lana faatautaiga. O nafa ma matāfaioi a Vāega ta’itasi oloo faamanino atu i le saofa’iga a le mātagaluega, ma oloo faailoa ai foi ma galuega faatino e ao ona mataitu e le Ofisa Sili Lagolago o Vāega ta’itasi ina ia mautinoa e faatino nafa o le Matāgaluega. Ofisa Tutotonu Fou o le Matāgaluega Na tatala aloaia le Ofisa Tutotonu fou o le Matāgaluega ia Fepuari 2010, ma ua mafai ai ona tuufaatasia le matāgaluega atoa i se fale e tasi, faapea ma le tuufaatasia o auala e faatino ai galuega ua mafai ai ona faatino le ‘au’aunaga i se tulaga lelei atoatoa ma a talafeagai. O isi Galuega atina’e O isi polokalame ma galuega atina’e oloo tali mai i manaoga faalea’oa’oga olo’o fa’atupeina e le Iuni a Europa, Mālō o Iapani, Mālō o Saina, Fa’aputuga tupe a Kanata, lala o Mālō ‘Aufa’atasi mo A’oa’oga, Saeanisi ma le Aganu’u ma isi lālā o mālō ‘aufa’atasi, Mālō o Amerika, Ofisa o Mālō o le Taupulega, Mālō o Siāmani, Ofisa Tutotonu o le Pasefika i Saute mo Su’egasu’ega Faalea’oa’oga, Ofisa Autū mo Polokalame a le Pasefika, Mālo o Niu Sila, ma le Mālō o Ausetalia. O le Fuafuaga ‘Autasi O lenei Fuafuaga ‘Autasi oloo faamauina ma faamalamalama ai Faiga Faavae ma Taiala oloo limata’ita’iina ai galuega ‘ese’ese a le Matāgaluega. Oloo faailoa ai tini ma fua o galuega faatino, aemaise le faailoa ai o vāega oloo ave iai le faamuamua a le Matāgaluega. O le a mafai ona faaaogāina lenei tusi e fesoasoani i le una’ia o le tala faatatau o le tupe a le Matāgaluega. E mafai ai foi ona siitia le tulaga o le faasoasoaina ma le faavasegaina o aseta ma alagaoa e ala i le vaaia lelei ma le faaaogāina tatau. E faapea foi ona fesoasoani e faama’ite ma faamautu fuafuaga faataatitia e avea ma mea totino a i latou e tapenaina nei fuafuaga. 20 9.2 FA’AFATIĀTĀMA’I Tulaga o Tupe O se faafitauli oloo tumau pea ona avea ma lu’itau i le Matāgaluega o le tulaga i seleni e faamatu’u mai e le Mālō mo galuega fai. Talu ai ona o lenei Matāgaluega o se tasi o matāgaluega telē a le Mālō, e maualuga se pasene o tupe e faamatu’u mai i le Tala Faatatau o le Tupe ma tupe mai pa’aga i fafo. Peita’i, e le o mafai lava ona gafatia e lenei seleni fuafuaga ma galuega faatino a le Matāgaluega ona o le anoanoa’i o ona nafa ma matafaioi e tatau ona faatino. Tulaga o Fale O le tele o faleā’oga e le ‘ausia tapula’a moomia mo le lelei atoatoa o fale, ma e moomia lava le toe faaleleia ma faamautū o nei mea totino. Polokalame Atina’e O le tele o galuega ma polokalame atina’e a le Matāgaluega e faatupeina e mālō mai fafo. O le ala lea e ave ai pea le faataua i nei fesoasoani aua le lagolagoina o le pulega a le Matāgaluega ma fuafuaga faalea’o a’oga. O lona uiga, a faaitiitia nei fesoasoani e ono iai se aafiaga i le faataunuuina ma le ausia o fuafuaga faatino a le Matāgaluega. E ui i lea oloo iai lava le faatuatuaga o le Matāgaluega e faaauauina e le Mālō o Sāmoa lenei fesoasoani e ala i le faamatuu mai o seleni talafeagai aua le faaauauina pea o galuega lelei ma faanaunauga pea mae’a ia polokalame. O le tuualalo lava lea a le Matāgaluega i tausaga ta’itasi ma oloo maua mai ai pea le lagolagosua a le Mālō mo le Matāgaluega. E taua fo’i mo le silafia, e faalagolago tele fesoasoani mai fafo i le tulaga o iai le faataamilosaga o galeuga a le lalolagi ma mea o tutupu ai ae faapea foi i atunuu oloo ofoina mai ia fesoasoani. Tagata Faigaluega E tumau pea le faafitauli o le lē lava o faiā’oga ma tagata ua iai tomai ma agavaa i galuega faapitoa e pei o masini faaonaponei, ma e avea pea ma faafitauli i atina’e a le Matāgaluega. 21 10. SAOFA’IGA A LE MATĀGALUEGA O Ā’OGA, TAALOGA MA AGANUU SAOFA’IGA FUAFUAINA MINISITA MINISITA LAGOLAGO (MESC) OFISA SILI O PULEGA ACEO POLICY PLANNING & RESEARCH DIVISION OFISA SILI LAGOLAGO FAAFOEGA O Ā'OGA OFISA SILI LAGOLAGO MATĀUPU A'OA'OINA MA FUATAGA VFT – Vāega fou oloo talosagaina 22 OFISA SILI LAGOLAGO OFISA SILI LAGOLAGO OFISA SILI LAGOLAGO OFISA SILI LAGOLAGO TAALOGA AGANUU AUAUNAGA LAUTELE VĀEGA E FAAULUULU IAI GALUEGA TAU A’OA’OGA (VFT) OFISA O LE OFISA SILI O PULEGA CEO Principal Executive Assistant Principal Internal Auditor UNESCO Secretariat Legal Advisor (PND) (PNP) PNP – Proposed New Position NAFA · · · · · · · · · · · · · · Ia mautinoa ua faatino mae’ae’a fesootaiga ma le Ofisa o le Minisitā o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu; Ia mautinoa le faasoasoaina lelei o taimi o le Ofisa Sili o Pulega; Ia saunia lelei le faagasologa o fetusia’iga aua le faaooina atu i le Ofisa Sili o Pulega; Ia mautinoa le lelei faatino o fesootaiga ma le atunuu ma tagata lautele; Ia mautinoa le mae’ae’a ma lelei le faagasologa o galuega a le Komisi o le Faalapotopotoga o Mālō Aufaatasi mo Ā’oga, Saienisi ma le Aganuu; Ia lelei ma atoatoa le faagasolo o galuega a le Komiti Faafoe a le Matāgaluega; Ia faasoasoa tatau ma ia mautinoa le faaaogā lelei o alagaoa, ma fautua i tulaga o le faagasologa o galuega; Ia saunia fautuaga faalētūlāfono ma auaunaga mo le Minisitā ma le Ofisa Sili o Pulega; Saunia fautuaga mo faiga faavae mo le Minisitā; Ia saunia pepa mo le Minisitā ma le Ofisa Sili o Pulega i taimi e tatau ai; Fai ma Sui o le Matāgaluega i Komiti ‘ese’ese; Faatino galuega faasu’etusi ,a tapena lipoti faalēkuata; Mataitu le faatinga o le Polokalame o le Faaleleia o Ā’oga Vāega II; Tapena lipoti i taimi e tatau ai mo Polokalame Atina’e Faalea’oa’oga. 23 FAIGA FAAVAE, FUAFUAGA MA ILOILOGA ACEO PPRD Executive Assistant Principal Officer Senior Officer Research Principal Officer Principal Information Analyst Research & Policy Analysis Senior Officer Policy Analysis (UFOL) Senior Information Analyst (EMIS) Principal Officer Communication Strategic Planning Principal Officer Monitoring Senior Informatiobn Analyst (SEN) Senior Officer Strategic Planning Senior Officer Monitoring and Evaluation Senior Communications Officer (UFOL) (UFOL) (UFOL) (UFOL) (from OCEO) (transferred from OCEO) UFOL – Upgrade from Officer Level NAFA FUAFUAGA ALULAU MAMAO · Ia mautinoa le sologa lelei o Fuafuaga a le Matāgaluega: · Ia mautinoa le o gatasi o fuafuaga a le Matāgaluega ma fuafuaga a le Mālō; · Tapena Fuafuaga Faalētausaga a Vāega ta’itasi; · Faatino le iloiloina faalēkuata o fuafuaga faalētausaga; · Pulea ma mautinoa le faatinoina o Fuafuaga a le Matāgaluega e ala i: · Faaauau ona mataitu ma Iloilo fuafuaga; · Faaauau fonotaga masani a le Komiti o Fuafuaga; · Ia mautinoa le fesoota’i uma o fuafuaga: · Tapena ma faamautinoa le talanoaina o le Lipoti Faaletausaga a le Matāgaluega i le Palemene. SU’ESU’EGA, FAIGA FAAVAE MA ILOILOGA · Taitai ma pulea lelei le faatinoina o su’esu’ega e fua i le Ta’iala mo le faatinoina o su’esu;ega; · Fautua i le Pulega Autū matāupu mo su’esu’ega ma iloiloga; · Faatino su’esu’ega e fua i manaoga o le Pulega; · Faatino le tapenaina ma le iloiloina o Faiga Faavae; · Ia mautinoa ma faagasolo lelei faatinoga o le atinaeina o faiga faavae e ala i le: · Tuufaatasi ma faagasolo lelei galuega a Vāega ‘ese’ese e e manomia; · Ia ta’ita;i tonu ma faufautua lelei i galuega e manaomia; · Saunia mae’ae’a pepa o Faiga Faavae mo faiga o faai’uga; · Lolomi ma tufatufaina pepa o Faiga Faavae ua mae’a ona faamaonia ma faai’ugāfonoina. · Lagolagosua i le tuufaatasi o le Lipoti faalētausaga a le Matāgaluega. FAAMAUMAUGA · Faatino le aoina, tuufaatasi, au’ili’ili ma saunia lelei faamatalaga tau a’oa’oga mo le Pulega ma Tagata Lautele; · Saunia faamaumauga e lagolago ai Fuafuaga Faataatitia ma faai’uga fai; · Saunia ma faailoa faaiuga o auiliiliga e tapena iai su’esu’ega ma iloiloga, ma faiga faave; · Tapena faamaumauga e fesoasoani ai i le faasoasoaina o alagaoa i ā’oga; · Faatino i tausaga ta’itasi le faitau aofai o tamaiti; 24 · · · · · · Tuufaatasi ma saunia le Tusi o Faamaumauga a le Matāgaluega i tausaga ta’itasi; Tulimata’i faamaumauga o ā’oga; Tulimata’i le faamautuina o faamaumauga o le numera a tamaiti ā’oga (SEN); Saunia faamaumauga mo Fuafuaga ma le faasoaina o alagaoa ma le mataituina o le faatinoga o galuega; Tapena le Kalena Faalētausaga mo Ā’oga; Lagolagosua i le tuufaatasi o le Lipoti faalētausaga a le Matāgaluega. GALUEGA ATINA’E · Mata’itu lelei ma lipoti le gasologa o galuega atina’e a le Matāgaluega i le Pulega ma le Komiti o Atina’e a le Kapeneta; · Faalauiloa i le Pulega mo faaiuga talafeagai Pepa mo Galuega Atina’e; · Saunia pepa o faamatalaga i le gasolo ma faafitauli i le faatinoga o galuega atinae’e; · Iloilo le faatinoina o galuega atina’e ma lo latou sao i sini ma faanaunautaiga a le Matāgaluega; · Mataitu le faatinoga o galuega atina’e ma polokalame a le Matāgaluega ma tuuina lipoti faalēkuata i le Pulega; · Mataitu faamaumauga o galuega atina’e; · Fesootai ma Paaga Fesoasoani. FESOOTAIGA · Tuufaatasia polokalame mo le leitio, televise, pepa faalauiloa mo nusipepa ma ala leo ma le MATAOAOTAANUU; · Fofoga o le Matāgaluega i matāupu ma polokalame tau a’oa’oga, taaloga ma le aganuu; · Faatino le Polokalame mo Fesootaiga a le Matāgaluega; · Fai ma Sui Aloaia o le Matāgaluega i Komiti ma Fonotaga. 25 VĀEGA MO ĀOGA ACEO SOD Executive Assistant PEO Teacher Registration Officer Quality Assurers PEO level (9) Senior Registration Officer (2) Senior Registration Officer Primary District 3 (UFOL) Senior SP Officer Secondary School Review Officers (PEO level) Senior Disciplinary Officer PEO School Personnel PEO Management Unit Senior Data Processor (UFOL) Senior SM Officers Secondary (1) Senior SM Officers Primary (3) Senior Compulsory Education Officer (UFOL) (PNP) (PNP) Senior Registration Officer Primary Senior SM Officers Secondary (2) District 2 (UFOL) (PNP) Senior SP Officer Prrimary (1) (PNP) Senior SP Officer Primary (2) (PNP) Senior SP Officer Primary (3) (PNP) Senior Registration Officer Primary District 1 (PNP) PNP – Proposed New Position NAFA LESITALAINA O FAIĀ’OGA · Amata le polokalame mo le Lesitalaina o Faiā’oga; · Faatno le polokalame mo le lesitalaina o faiā’oga uma i Sāmoa; (Ā’oga a le Mālō, Ā’oga a ‘Ekālesia , Ā’oga Tumā’oti ma Ā’oga Faapitoa) · Mata’itu le faatinoina o Tapulaa Moomia mo faiā’oga; · Mata’itu ma faatino le ‘auivi o galuega mo le induction framework · Pulea lelei Aga Tausili mo le galuega faafaiā’oga PULEGA O Ā’OGA · Faatino i ā’oga le Ta’iala mo Tapula’a Moomia o a’oa’oga; · Faatulafonoina galuega faatino a ā’oga i Samoa e mautinoa ai oloo mulimulita’i i Ta’iala mo Tapulaa Moomia mo a’oa’oga; · Pulea lelei Konekarate mo Pulega o Ā’oga AUFAIGALUEGA I Ā’OGA · Pulea lelei o Konekarate mo Pulega o Ā’oga 26 MATĀUPU A’OA’OINA MA FUATAGA ACEO CMAD Executive Assistant Principal Officer Multimedia Education (PNP) Senior Multimedia Education Multimedia Officers (2) Principal Officer Multimedia Technical (Principal Audiovisual Officer - transferred from Culture Division) Senior Multimedia Officer Technical (Audiovisual Officer transferred from Culture Division) Principal Officer Primary Curriculum Principal Officer Secondary Curriculum Principal Officers (9) Principal Officer (13) (upgrade to SpGr 1) Multimedia Officer Technical (2) SAO Primary and Exams AO Assessment and Exams (Upgrade and renamed) PNP – Proposed New Position 27 Senior Officer Senior Officer Samoan Language English language (PNP) (PNP) Principal Officer Assessment Management Info System & Instructional Support (AMISIS) Principal Officer Assessment and Examination (upgrade SpGr2 - L6) Samoan, english, Math, Science, S/Studies, HPE, F/Arts, ECE Language Specialist Senior Computer Operator Principal Officer Inclusive Education SAO Secondary and Exams SAO Assessment Dev SAO Research and Institutional Supports AO Assessment and Exams AO Data & Systems Management AO Research and Training NAFA Ia mautino le atina’eina o faamatalaga mo matāupu a’oa’oina mo vāsega uma ina ia talafeagai ma ai faanaunauga moomia o le atunuu: · · · · · · · · Atina’e le Faiga Faavae Aoao mo Matāupu a’oa’oina mo le faamaonia e le Komiti Aoao mo Matāupu A’oa’oina Galulue faatasi ma le Komiti Aoao mo Matāupu A’oa’oina ina ia mautino le iloiloina o le Faiga Faavae Aoao mo Matāupu A’oa’oina ma Faamatalaga o Matāupu Ofo le lagolago mo le Komiti Aoao mo Matāupu A’oa’oina Ia pulea lelei le atina’e o faamatalaga o matāupu a’oa’oina mo matāupu uma Fesoasoani i faiā’oga ia mata’ali le faatinoga o faamatalaga o matāupu a’oa’oina e lagolago ai le faatinoga o Faiga Faavae mo Matāupu A’oa’oina i fonotaga ma asiasiga Tapena lipoti o asiasiga, fonotagata ma a’oa’oga e faailoa ai faafitauli ma fautuaga mo le Pulega a le Matāgluega Feutagai ma le Ofisa Sinia – Atina’eina o Faiā’oga e fuafua a’oa’oga mo faiā’oga, Pule Ā’oga ma Asiasi Ā’oga, i le faaaogāina o le Faiga Faavae mo Matāupu A’oa’oina ma faamatalaga o matāupu a’oa’oina Mataitu le lava o alagaoa e lagolago ai le a’oa’oina o matāupu · · · · · · Pulea le atina’eina o alagaoa e algolago ai matāupu a’oa’oina e aofia ai ma alagaoa faatekonolosi i se tulaga lelei ma talafeagai e fua i le fuafuaga ua malilie iai ma le faagasologa ole lolomiina o alagaoa Faatu ma faamautu komiti mo matāupu Faatino le iloiloina faavaitaimi o le faaaogāina o alagaoa e lagolago ai faamatalaga o matāupu a’oa’oina e fua i le Fuafuaga mo le Iloiloina o Fuafuaga. Feutagai ma le Ofisa Sinia – Atina’eina o Faiā’oga e fuafua a’oa’oga mo faiā’oga, Pule Ā’oga ma Asiasi Ā’oga i le faaaogāina o alagaoa e lagolago ai le faatinoga o le galuega, Faatino asiasiga e matitu ai ma mautinoa o faaaogā lelei alagaoa Atina’e metotia mo le faaleleia o a’oa’oga Mataitu fuataga ia o gatasi ma faiga faavave ma faanaunauga aoao: · · · · · · · · · Ia mautinoa oloo talafegai vāega ‘ese’ese o fuataga ma faiga faavae ma faanaunauga o le atunuu Galulue ma le Komiti Aoao o Fuataga aua le iloiloina faavaitaimi o faiga faavae ma le taiala mo fuataga Filifili ma a’oa’o tagata agavaa e saunia, lauliliu ma togia pepa o su’ega, atoa ai ma e ē faafoea le faatinoga o su’ega Feutagai ma le Ofisa Sinia – Atina’eina o Faiā’oga e fuafua a’oa’oga mo faiā’oga, Pule Ā’oga ma Asiasi Ā’oga, o ē togia pepa su’ega, o ē saunia pepa su’ega, ma e faafoea su’ega i le faatinoga a’oa’oga Fesootai ma le Vāega e Fa’afoega o Ā’oga mo le faafoega o su’ega aoao mo le Vāsega 8 ma le 12, ma le SPELL mo Vāsega 4 ma le 6, ma le Vāsega 13 Feutagai ma tuufaatasia fuafuaga o fuataga ma saunia faamaumauga ma lipoti faatasi ma le Vāega o Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Atina’e ma pulea lelei polokalame mo su’ega [item bank system] Faatino su’esu’ega mo le talafeagai o metotia mo fuataga Faatino fua faatusatusa o fuataga Mataitu ma iloilo galuega ma polokalame o fuataga 28 VĀEGA O TAALOGA ACEO SPORTS Executive Assistant Principal Sports Officer Management Senior Sports Officer Sports Officer Management (2) Principal Sports Officer Community Unit Principal Sports Officer School Unit (project - proposed to be absorbed by MESC) (PNP) Senior Sports Officer (Upolu) Senior Sports Officer (Savaii) (project - proposed to be absorbed by MESC) (project - proposed to be absorbed by MESC) Sports Officer Upolu (2) Sports Officer Savaii (2) (project - proposed to be absorbed by MESC) (project - proposed to be absorbed by MESC) Driver (Upolu) Driver (Savaii) (project - proposed to be absorbed by MESC) (project - proposed to be absorbed by MESC) Senior Sports Officer Primary Senior Sports Officer Secondary (PNP) (PNP) Sports Officer Junior Sports Sports Officer Special Needs Sports Officer Secondary (PNP) PNP – Proposed New Position NAFA · · · · · · · · · · · · · Tuufaatasi, mata’itu ma Iloilo le faatinoga o le Faiga Faavae mo Taaloga. Mata’itu, Iloilo ma lauliliu le faatinoina o le matāupu o le Soifua Mālōlōina ma Faamālositiona i ā’oga Faatautai a’oa’oga mo faiā’oga i tomai e laufalī ma ta’ita’i ai le faatinoga o le matāupu o le Soifua Mālōlōina ma Faamālositino. Siitia ma faalauiloa taaloga ma polokalame tau i le soifua mālōlōina i ā’oga mo tamaiti e iai manaoga faapitoa. Tuufaatasi ma faatupe a’oa’oga mo faiā’oga e mafai ai ona avea ma laufalī ma ta’ita’i faamaonia i nuu ma afioaga i tulaga faavāomālō Faamalosi ma faalautele le ‘auai o tagata i taaloga ma faamālositino talafeagai i tafa uma. Feutanai ma faatino semina mo le pulea ma le faatinoina o taaloga in aia faamautu ai le faamaoni ma lelei faafoe taaloga i totonu o Asosi ta’itasiFaamalosia ma siitia le tulaga o tauvaga faaitūmālō mo ā’oga ma le atunuu. Faamautu, faatautai ma iloilo le Polokalame mo le totogiina o Taaloga Fausia ma faleleia malae taalo ina ia ausia tapulaa moomia faavāomālō. Faatau ma tufatufa mea taalo talafeagai. Feutanai ma faamalosia le galulue faatasi ma le Komiti o Taaloga a Sāmoa ma le Olimipeka ina ia mautinoa e: Lagolago le Mālō e talimālō i taaloga i totonu o Sāmoa ma atunuu i fafo Ofoina fesoasoani i tomai ma agavaa ma seleni e lagolago ai tagata taaalo ma au a le atunuu e tauva i taaloga faavāomālō 29 VĀEGA O AGANUU ACEO CULTURE Executive Assistant Principal Cultural Officer Senior Culture Specialist Principal Archives Officer Curator Senior Officer Senior Officer Senior Officer Senior Officer Arts & Cultural Development Heritage Development Collections & Exhibitions Information & Tours (UFOL) Senior Digitization Officer Senior Archives Officer Principal Librarian Senior Librarian (PNP) (UFOL) Culture Specialist Assistant Senior Information Officer Archives Preservation Officer Senior Library Assistant (PNP) (6) Library Assistant (9) PNP – Proposed New Position NAFA Aganuu · · · · · · · · · · Faailoa vāega taua ma faafitauli o o ata, ma tu ma aga mo su’esu’ega ma le atina’eina o Faiga Faavae. Tuufaatasia su’esu’efa ma faailoa faamaumauga e lagolago ai le atina’eina o Faiga Faavae. Tuufaatasi, atina’e, mata’itu, Iloilo ma lauliliu le faatinoga o le Faiga Faavae mo ata ma tu ma aganuu. Faailoa ma faamalamalama le Vāega mo le Aganuu. Fuafua auala e famalosia ai le galulue faatasi a pa’aga oloo galulue i le Vāega mo le Aganuu. Faasao ma teumalu tala tuu a Samoa e ala i le tuufaatasia ma lolomiina le Samoa Ne’i Galo. Ia mautino le atina’eina o le nofoaga mautū mo le aganuu ina ia mafai ona faasaoina ai measina fai tino ma measina lē faitino faaleaganuu a Sāmoa Fuafua ma tapena aumalaga mo faaaliga faavāomālō ma totonu o le Pasefika e ‘auai atu ai Sāmoa. Fuafua feagaiga ma maliliega talafeagai e mafai ona saini aao iai Sāmoa. Fale Mata’aga o Sāmoa · · · · · · · · Galue e avea ma ta’imua e teu ai faamatalaga ma faamaumaug aua le malamalama ia Sāmoa ma lana aganuu ma lona si’os’iomaga Galue e faaliliu, faasao ma siitia le tulaga o faamaumauga lē faitino a Sāmoa ma ona nuu tuaoi Siitia le taua o le faasaoina ma le tausia lelei o le siosiomaga o Samoa mo ona tagata Faamautu le taua o le faalautele o le tomai ia Samoa ma ana mea sina e ala atu i faalauiloa, mataupu a’oa’oina, ma tagata tafafao maimoa mai Faailoa i tagata faafitauli ua iai Samoa ma lana aganuu e pei o le mou atu o tomai I folauga, mea taulima ma le faiga o le afa, Galue e faalautele ma avea ma faapogai o le malamalama ma su’esu’ega, ma galulue faatasi ma faalapotopotoga ma iunivesite e faatino semina m.m.f Galulue so’oso’otauau ma faalapotopotoga o Fale Mata’aga i le lalolagi ma le Pasefika e tuufaatasi polokalame e faalauiloa atili ai: Fuafuaga ma faanaunauga e saofāgā iai Sāmoa ma ana atina’e 30 Faamaumauga Taua · · · · Tuufaatasi, siitia ma faaleleia auala ma metotia mo le fausia, pulea ma le teu maluina, faalēaogaina, faasao ma le faaaogaina o faamaumauga. Ia teu malu, faasao, pulea ma ia saofāgā faamaumauga oloo iai faamumauga taua i le Pulega e pei ona faailoa mai i le Tūlafono Faatino su’esu’ega ma saunia fautuaga i le pulea ma le faasaoina o faamaumauga o Sāmoa oloo iai ona faamaumauga taua Talosaga mo le faamatuuina mai o le pulea ma le vaaiai lelei o faamaumauga e lē o i le Pulega, ae talitonu le Pulega e iai lona taua ma e tatau ona i le Pulega ’Au’aunaga Faafaletusi · · · · · · · Ofoina ‘au’aunaga faafaletusi mo ā’oga ma le atunuu Ia maua i le faletusi tusi ā’oga ma tusi o faamaumauga mo ā’oga ma le atunuu Sailiili ma su’esu’e auala e faaleleia atili ai le ‘au’aunaga faafaletusi Faatino a’oa’oga mo le ‘aufaigaluega i tomai ma agavaa tau i le faletusi Faatino galuega faaleleia o faletusi Tuufaatasi se faiga e faamaumau ai tusi tuai ma tusi ā’oga ua le toe faaaogāina, Faamautu ma Iloilo faamaumauga mo le faletusi 31 ‘AU’AUNAGA LAUTELE ACEO Corporate Services Executive Assistant Principal Accountant Senior Accountant Senior Asset Management Officer Senior HR & Payroll Officer Senior Administration & Transport Officer Accountant Senior Stores Officer HR & Payroll Officer Driver Assistant Accountant (Payable) Senior Accounts Officer (Payable) (2) Accounts Officer (payable) (2) Accounts Officer Receivable HR & Payroll Clerk Senior Procurement Officer Head Cashier Principal Information & Technology Officer Principal HR and Payroll Procurement Officer PNP – Proposed New Position 32 Senior OfficerSystem Support System Support Officer Senior Officer Systmes Support PC Networkficer (2) Building & Maintenance Manager Principal Records Officer Printing Manager (PNP) Foreman Handy Man Groundsman (PNP) (PNP) Head Binder Head MAchinist Head Pre-Press Senior Records Officer (2) Binder Operators (3) Machine Operators (3) Pre-Press Operators (3) Records Officers (3) NAFA: Fa’atalanoa, fuafua, sāuni ma fa’ataoto le Tala Fa’atatau o le Tupe: · feutaga'i ma le Ofisa o Tupe, Komisi e Pulea Galuega o le Malo ma le Komiti o Tupe o le Palemene i le fuafuaina o matā’upu tau tupe; · tu’uina atu fa’amatalaga o le fa’aogaina o tupe i ta’ita’i o vaega ta’itasi ma sui o le fono a le pulega i taimi tatau ai; · tu’uina atu fautuaga tau tupe i taimi talafeagai ina ia ōgatasi ma tupe fa’atagaina; · ia iloilo toto'a le tūlaga o le fa’aogāina o tupe ma fautua i le Komiti Fa’afoe ma le Ofisa Sili o Pulega i auala e fa’asoasoa ai tupe mo galuega fa’atino; ma · ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga ia sa'o ma fetaui tonu mai lea taimi i lea taimi. Ia fa’afoe lelei ma ma'ea'ea fefa’atauaiga tau tupe mo le Matägaluega: · Fa’atino ma mata’itū fuafuaga o le fa’asoaina o tupe ma le tali atu i le fa’asoaina o tupe (Alu mamao); · fa’atino ma mata'itū faiga aua le puipuiina o fa’amaumauga o tala o le tupe; · ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga ia sa'o ma fetaui tonu ma le taimi nei; · Ia tausia le tulafono ma faiga fa’aletulafono o tupe a le Malo Samoa ma le toe fetu’una’iga o tala i le tupe; ma, · toe iloilo ma fa’alelei atili le fesoloa’i o galuega tau tupe mo le Matāgaluega. Ia mautinoa ua lelei ma mā'ea'ea le fa’afoega o galuega a le Matāgaluega: · ia ōgatasi le fa’atinoga uma o galuega ma fuafuaga a le Mālö o Samoa; · Fa’alelei le galulue va latalata ma Komisi o Galuega o le Malo ma le Matagaluega o Tupe i vaega tau tagata faigaluega; · tulimata'i, ma fa’amaumau lelei auala talafeagai ma manino mo gaoioiga uma tau totogi (Alu mamao) · su'esu'e, au’ili’ili, iloilo ma fa’atūina auala lelei e fa’atino ai galuega; · tulimata'i le fa’atinoina e le Matāgaluega o mamanu, fa’avae ma ta'iala manino mo le fa’atinoga o galuega ; · ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga tau totogi ia sa'o ma fetaui tonu ma le taimi nei; · fa’atino le aveina o meli i Savaii ma Upolu; ma, · ia fa’aleleia le fa’asoasoaina o ta’avale mo vaega ta’itasi. Ia lelei ma manino le fa’afoega o galuega i le ofisa tutotonu: · tulimata'i le fa’agāsologa o le fa'afaigaluegaina, tofiaina, fa’amavaega, o e malolo manumalo mai le Ofisa tutotonu ma le aufaigaluega faiā’oga; · mata’itū mana’oga o le aufaigaluega ma tala o tupe, ma fuafua lelei a’oga talafeagai; · tu’ufatasia ma fa’atino le tapenaina o ata o fa’atinoga o galuega ma fuafuaga fa’aauau; · mata’itū auala o le fa’afaigaluegaina ma auala o faiga filifilga ma ona fa’asologa ma lipoti i masina ta’itasi; · ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga i totonu o faila mo le aufaigaluega uma; · auiliili ma tausi lelei fa’amaumauga a le Matāgaluega; · tausia lelei fa’amaumauga ma fetusiaiga mo le Matagaluega; ma · ia mautinoa le mamā ma malōlōina le potu e teu ai fa’amatalaga. Ia mautinoa le lelei ma ‘ato’atoa o le lolomiina o tusi mo le Matāgaluega ma Ā’oga · ia lolomiina uma tusi mo le Matāgaluega ma a’oga i taimi fa’atulagaina; · ia lōmia, fa’aputu ma tu’ufa’atasia nisi tusitusiga e fa’amaonia mai e le Pulega autu; · galulue fa’atasi ma le vaega o Fa’afoeina o Ā’oga ma le vāega o Matāupu A’oa’oina, Tusia’oga ma Fuataga i ni lomiga mana’omia; · ia iai ni fa’amaumauga o lomiga uma; · fa’atino le fa’aleleia o galuega ma masini i taimi talafeagai lelei; · fa’amaumau malosiaga o masini ma le umi o le fa’aogaina; ma, · fa’atino a’oa’oga mo le aufaigaluega i masini lomitusi uma. Vaega Taufa’aofi o Fa’amaumauga ma Feso’ota’iga fa’atekonolosi Ia fa’afoe lelei galuega ma feso’otaiga fa’aonapönei: · fa’afoe, iloilo ma toe su’esu’e le fa’aogaina o mea faigaluega mo fa’amatalaga ma feso’otaiga; · tapena ma fa’atino ni auala fa’aopopo e uiga i meafaitino ma ni fa’amatalaga talafeagai mo le Matagaluega; 33 · · · · · · · · · · · · · Tapena ni faiga fa’avae ma ni fa’amatalaga e tu’uina atu i le Pulega e uiga i mataupu tau tekonolosi i le fa’aogaina ma le fa’atauina mai; Tapena ni fuafuaga mo le fa’aogaina o a’oga o meafaitino mo fa’amatalaga ma feso’otaiga o se mea faigaluega mo le a’oa’oina o tamaiti; Tapena se faiga fa’avae mo le 5 tausaga e atina’e ai o le malamalama I mataupu tau fa’amatalaga ma feso’otaiga mo le Matagaluega ma a’oga; Ia avea le Ofisa tutotonu ma nofoaga autu e taula’i ai fa’amatalaga ma feso’otaiga a le Matagaluega; Ia galulue fa’atasi ma vaega o Fa’afoega o A’oga ma le vaega o Mataupu A’oaoina, Tusia’oga ma Fuataga i le vaaia lelei o fa’amatalaga ma feso’otaiga i totonu o le Pulega; Galulue ma Ofisa tutotonu I fa’asologa o galuega ua fa’amaonia e le Matagaluega; Vaia lelei le puipuia o masini aemaise o le laveaina taimi o fa’alavelave fa’afuase’i; Fa’atino galuega mo le puipuina o masini mo fa’amatalaga ma feso’otaiga; Toe fetu’una’i masini fua I manaoga; Tapena fa’amatalaga e lagolago ai mo masini fou; Matau manaoga fa’apitoa o le aufaigaluega ma faia’oga; Ia faia ni a’oa’oga ma ia iai ni fa’amaumauga o tomai ausia ma le maualuga o a’oa’oga; ma Matau ma iloilo fa’atinoga o galuega o i latou olo’o fa’afaigaluega fa’akonekarate 34 VĀEGA E FAAULULU IAI GALUEGA TAU A’OA’OGA ACEO Sector Coordination (PNP) Executive Assistant (PNP) Financial Advisor (PNP) Contract Management & Procurement Monitoring & Evaluation Advisor (PNP) (PNP) Policy & Advocacy (PNP) PNP – Proposed New Position NAFA · · · · · · · · · · · · · · Fuafuaga Alualu Mamao Ta’ita’i fuafuaga alualu mamao a le Vāega, Feutana’i ma malilie i taunuuga ma vāega e faamuamua, Tuufaatasi ma mata’itu taunuuga o galuega faatino, Mata’itu le faava’a o galuega faatino e fua i vāega e ave iai le faataua a pa’aga oloo fesoasoani mai i le tala faatatau o le tupe Vaaia o Tupe Ta’ita’i le tuufaatasia ma le pulea o le faavaa mo galuega faatino a le vāega o a’oa’oga, Faamautu fesoasoani mai le Mālō ma pa’aga mai fafo mo seleni e faatino ai galuega Pulea le faatau mai o oloa ma auaunaga e aofia ai ma galuega faakonekarate Tuufaatasi galuega a le Vāega Tau A’oa’oga ma pa’aga e faatino ai faanaunautaiga o le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga Tuufaatasi auala mo le faatinoina o le Fuafuaga mo le faatupeina o galuega Ia mautinoa e usitaia o ta’iala mo le faaaogāina o tupe, konekarate ma auaunaga a le Mālō o Sāmoa ma paaga oloo ofoina mai fesoasoani tau tupe Pulea, tuufaatasi ma tapena ala o fesootaiga i le va ma Minisitā ma Vāega o e Faauluulu i ai Galuega tau A’oa’oga [Sector] ina ia siitia ma galulue fegalegalea’i pa’aga oloo ofoina mai fesoasoani ma le tulaga o iai le faatinoina o galuega tau a’oa’oga Faatino le Fuafuaga mo le fatupeina o Galuega Tau A’oa’oga 35 36
Documenti analoghi
OFISA O LE PALEMIA
O le Matagaluega o le Va-i-Fafo ma Fefa’ataua’iga (lea ua ta’ua nei“o le Matagaluega”) na
fa’avaeina aloa’ia i le aso 1 Iulai 2003 i lalo o le Tulafono o Fa’atulagaga Fa’aminisita ma
Matagaluega 20...
international companies amendment bill 2015 tulafono tau faaofi o
Ua taumafai le Tulafono Tau Faaofi e teuteu le Tulafono o Kamupani Faava o Malo 1988 (“Tulafono”), e tagofia ai tulaga
faaletonu ma lē atoatoa ia na faailoa mautinoa i le Lipoti a Samoa o le Laasag...
Toe tu mai le oti— toe fo`i i le a`oga Maualuga mana`oga
Ae fai mai Paul Gilbert, o le alii
polofesa i le mafaufau, e le fai fai pea
le malosi o lena alofa. O iai i latou e
maua i ai le tumu, ae i’u lava ina
osaosa le ‘ato alofa a o gasolo le taimi.
La l...
Ne ‟i Solo le falute! - Tala o le Vavau o Samoan Mythology
O tusi Samoa sa ia faitau ai, o lo ‗o i to“… ia fa’amalosia fanau ina ia fa’atasi atu i
mafaufau i ai, ‗a ‗o feagai o ia
tonu o fale tusi.
ma ana a‘oa‘oga.
sauniga o lo ’o faia lea i lea aso Sâ ma ...
CASINO AND GAMBLING CONTROL AMENDMENT BILL 2015
Ua taumafai le Tulafono Tau Faaofi e teuteu le Tulafono o le Faafoega o Kasino ma Taaloga Eseese Tau Tupe 2010 (“Tulafono Autu”). O sini
o le Tulafono Tau Faaofi e faapea:
(a) e faatonutonuina ai f...
2009 Teuteuga o le Tulafono o Nakoti Nu. 17 SAMOA
O SE TULAFONO e teuteu ai le Tulafono o Nakoti 1967,
ma mo faamoemoega e fesootai i ai. [27 Oketopa 2009]
UA FAIA e le Fono Aoao Faitulafono a Samoa i totonu o le
Palemene ua potopoto e faapea:
1. ...
Tautinoga o - Pacific Asian Counseling Services
• Fesoasoani mo e o lo’o mo’omia le fa’amatala
upu i so’o se gagana.
Feso’ota’iga vave mo tagata e mana’omia
le fesoasoani i taimi ua tapunia ai le ofisa.
O taimi e tapunia ai le Ofisa o le PACS e...