2016-05-06_La Quotidiana_Seite_2

2
SURSELVA
VENDERDI, ILS 6 DA MATG 2016
Carlo Pfister, il vicecorporal
„ (anr/abc) El presta survetsch papal
dapi igl 1. da fevrer 2011. Quei gi eis el
entraus ella Guardia svizra papala a
Ruma. Ella pli pintga armada dil mund
ha Carlo Pfister da Schlans contonschiu il scalem da sutofficier. Di per di
visetan mellis e mellis la plazza sogn Pieder. Dapi igl 1. da fevrer 2011 ei quei il
secund dacasa da Carlo Pfister. Avon varga tschun onns ei il convischin da Schlans
entraus el corp militar che vegn admiraus
sigl entir mund. Carlo s’auda tier quels
che portan l’uniforma caracteristica, ina
dallas pli renomadas dil mund. Mellis e
mellis fotografeschan mintga di ils gardists svizzers. La schuldada che presta
survetsch da segirtad allas entradas dil
Vatican, egl intern dil palast papal e davon la Casa Marta, il domicil da papa
Francestg, s’auda tiels sujets tschercai da
turists digl entir mund. Sper la guardia
persunala dalla regina Elizabeth avon il
Buckingham Palast a Londra ei era la
Guardia svizra papala (GSP) a Ruma ina
attracziun internaziunala.
Purtar quell’uniforma da gala cullas
colurs mellen-blau-tgietschen ei ina
caussa, luvrar di per di cun ella l’autra. Il
mintgadi da Carlo Pfister e ses collegas –
en tut 123 umens – ei buc adina sempels.
Dacuort ha l’anr astgau s’entupar cul
Sursilvan al post «Cortile Belvedere». Igl
ei in post davos las culissas. Leu ha ei ne-
Carlo Pfister al post da controlla «Cortile Belvedere», ina dallas entradas davos las culissas dil palast apostolic.
Igl emprem ch’engira ei da Laax
CUN GIAN ANDRI ARPAGAUS HA
AUGUSTIN BEELI / ANR DISCURRIU
siun d’engirar fideivladad cun
dar la veta per il papa?
„ Oz, ils 6 da matg ei fiasta
gronda tier la Guardia svizra a
Ruma. Ella cuort s. Damaso,
enamiez il palast papal, engiran
23 helebardiers fideivladad al
papa. Els che derivan da tuttas
parts dalla Svizra ein entrai en
survetsch el decuors digl onn
vargau. Denter quels Gian Andri
Arpagaus da Laax. El ha d’engirar sco emprem. Questa sera, allas 17.00 vegn el a marschar persuls ed en tutta solemnitad avon
la bandiera dalla Guardia papala
ed exclamar – sco sulet – per romontsch la suandonta fuormla:
«Jeu engirel da tener fideivlamein
e cunscienziusamein tut quei
ch’ei gest vegniu legiu avon a mi.
Aschi franc sco Dieus e tut ses
sogns gidan mei.» L’jamna vargada ha l’anr giu caschun da discuorer cul gardist svizzer.
Nus havein exercitau la part militara ella cuort d’honur ni els
curtgins dil Vatican cun marschar e repeter ils camonds. Cuort avon la saramenaziun havein
nus exercitau intensiv. Era ha
ei mintgamai dau in discuors
cul caplan dalla Guardia svizra,
sur Thomas Widmer. Quels discuors ein lu era fetg impurtonts
per capir tgei ch’ins engira insumma.
Ti prestas ils 6 da matg igl en­
girament. Co sesent’ins avon
quella gronda fiasta el Vatican?
Gie, finalmein, suenter bunamein in onn da survetsch astgel
jeu engirar avon la bandiera
dalla Guardia svizra. Jeu
selegrel fetg. Mo era la tensiun
crescha.
Ei drova ina pulita perschua­
Roma ei plein turists digl entir
mund, mellis e mellis vulan ve­
ser mintga di la Guardia sviz­
ra. Denter quels forsa era in
terrorist. Stueis vus effectiv te­
mer attaccas?
Mintga gi visetan denter 20 000
e 30 000 pelegrins e turists la baselgia da sogn Pieder. Quei
munta ina enorma attenziun, ins
sto veramein esser presents ed
observar fetg bein la glieud. Ins
resenta quei denton buc aschi
dramatic. La polizia taliana fa
controllas rigurusas ed era la
schendarmaria, il militar ed ils
carabinieris fan tut il pusseivel
per tener sut controlla e garantir
la segirtad.
Co eis ei cul temps liber d’in
gardist papal?
Naturalmein astgein e mein nus
era en sortida. Cheu a Ruma ei
quella empau speciala, ei para
sco sch’ins fuss en vacanzas.
Suenter in onn da survetsch han
ins la pusseivladad da cumprar
in auto. Quei ei naturalmein
fetg dumandau denter ils gardists. Ils paucs dis libers mein
nus savens ordeifer Ruma e visitein auters bials marcaus ni mein
sper la mar.
Sas ti zaco profitar da tiu lun­
gatg mumma romontsch?
«Quei gi vegn jeu mai ad emblidar»
CUN MAURUS BEER HA
AUGUSTIN BEELI / ANR DISCURRIU
„ Oz ei il gi da saramentaziun
dils novs gardists svizzers.
Maurus Beer da Sevgein ha
prestau quei act d’engirament
avon treis onns. L’jamna vargada eis el returnaus en Svizra.
Cuort avon sia partenza ha l’anr
discurriu cun el.
Ti bandunas ussa la Guardia
svizra papala. Con gitg eis
staus cheu?
Jeu sun perinagada fetg loschs
d’astgar far igl engirament per
romontsch. Il romontsch ha era
gidau enorm da discuorer talian.
Quei ei ina fetg impurtonta premissa per in gardist. Jeu havevel
gia empriu talian egl emprendissadi, e quei ei semussau sco
grond avantatg.
Maurus Beer: Jeu hai prestau
survetsch tier la Garda svizra
pontificala naven digl emprem
da fevrer 2013 entochen ils 30
d’avrel 2016. Quei ein precis
treis onns e treis meins ch’jeu hai
passentau cheu a Ruma.
Tgei bilanza generala traias ti
suenter in onn?
Jeu tuornel per differents motivs. Oravontut sun jeu dil meini
ch’ei seigi pli sempel d’anflar ina
nova plazza da lavur en Svizra
aschi gitg ch’ins ei aunc giuvens.
Sch’ins ei «memia» ditg naven
res-ch’ins tut secund d’haver difficultads da puspei s’integrar ella
veta professiunala.Denton tuornel jeu era per motivs privats.
Era sche Ruma ei in fetg bi marcau; la patria, ils cuolms e mia
famiglia mauncan tuttina.
Quei temps ei vargaus enorm
spert, denton ein ils emprems
otg meins ualti dirs. En quei
temps enconusch’ins aunc
buc aschi bein il Vatican e l’Italia
ed ins sto emprender ualti bia.
Il survetsch ei ualti dirs,
denton s’endisan ins era
fisicamein e corporalmein vid il
ritmus.
Gian Andri Arpagaus sil post da
controlla en in dils
vasts zulers dil palast apostolic.
gins turists, igl ei l’entrada da davos dil
palast apostolic. Cheu han ils commembers dalla GSP da controllar tut las persunas che serendan cugl ascensur el labirint da biros dil palast apostolic. Els prestan survetsch da squadra tenor in plan
definiu. Ils posts da controlla ein occupai
24 uras e siat dis ad jamna. En in stretg
camberlet ha el a disposiziun telefon,
moniturs ed ina sutga. Il gardist sto enconuscher ils monsignurs, uestgs, cardinals e birolists laics. Da mintga nunenconuschent sto el dumandar il «permesso»,
la legitimaziun d’entrar. Duront il temps
sin quei post astga el seser per telefonar e
mirar sils moniturs. Igl ei in dils posts da
controlla dalla GSP.
Carlo Pfister ha retschiert igl 1. da
matg 2013 il tetel da vicecorporal, quei ei
igl emprem scalem dil cader. Sco el confirma eis el aunc suenter tschun onns fetg
cuntents cun sia decisiun d’entrar ella pli
pintga armada dil mund. L’entschatta
avrel han ins clamau Carlo urgent a casa
en Surselva. El ha stuiu prender cumiau
da sia mumma ch’ei morta nunspitgadamein ils 3 d’avrel. Suenter il retuorn a Ruma fatschenta quella sperdita aunc el. La
cardientscha detti denton grond cunfiert
en quei temps trest, conceda Carlo. Duront il survetsch e culla lavur schi intensiva ha el dil reminent era strusch peda da
schar encrescher.
Daco restas buca vinavon?
Ei ha segir dau bia muments
interessants en tia carriera da
gardist?
ciplinaus e serius, mo tonaton
era curteseivels en situaziuns
heiclias ni meins emperneivlas.
Co reagar en muments critics,
per exempel viers persunas che
sedeportan fasierli, incalculabel
ni schizun agressiv.
Gie, quei ei aschia. In dils muments ils pli emoziunals ei stau
gl’emprem gi a Ruma, sco era il
davos gi, cura ch’jeu hai priu cumiau dalla Garda svizra e da mes
camerats, cuort avon che semetter sin via viers la patria. Ei ha
dau biars auters muments fetg
bials, interessants e zun impressiunonts. Jeu erel biebein in
meins a Ruma che papa Benedetg
ei seretratgs. Tras quei hai jeu
fatg survetsch duront in conclave e viu co in niev papa ei vegnius eligius. Il punct culminont
ei la saramentaziun ils 6 da matg
2013 staus. Quei gi vegn jeu
franc mai ad emblidar. In gi
pompus e honorific, senza dubi
il pli bi ed impurtont mument
sco gardist papal, oravontut
era perquei ch’jeu hai lu astgau
passentar enzacons gis ensemen
cun mes parents ed enconuschents.
Quei dependa fetg dalla persuna. Igl ei buca dau a mintgin da
prestar survetsch tier la garda papala. Il survetsch ei ualti stregns
e pretenda fetg bia disciplina da
sesez e flexibladad. Ins ei quasi
mintga gi en uniforma. Il temps
da lavur ei fetg irregulars ed ins
sa en regla pér a cuorta vesta cu e
per tgei survetsch ch’ins vegn
partius en. La Garda svizra porscha ad ins fetg bia bialas e bunas experientschas, denton eis ei
buc in liug nua ch’ins anfla bia
temps liber. Persuenter anfl’ins
buns camerats che stattan tut secund per l’entira veta.
Ha quei temps a Ruma dau a ii
zatgei per la veta futura profes­
siunala e privata?
Tgei recumandaziun pli im­
purtonta dattas ti sin via ad
eventuals interessents?
(riend) Jeu hai empriu da far
bials nuvs da cravatta. Na, oravontut hai jeu empriu bia davart
mes agens cunfins duront star
sentinella. Mo era da restar dis-
Buca schar influenzar e forsa
schizun irritar d’autras persunas.
Mintgin duei ir sia via e far quei
ch’el manegia che seigi endretg
per el.
Sas ti cussegliar a giuvens Sviz­
zers (catolics e 175 cm gronds)
da far quell’experientscha?
Maurus Beer ella
mondura civila:
L’jamna vargada
eis el returnaus en
Svizra suenter treis
onns e treis meins.
FOTOS A. BEELI