dockrebuli 4 (57) 2013.indd
download 
Reclamo Transcript
krebuli 4 (57) 2013.indd
nino sanadiraZe kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi kultura, rogorc SeTanxmebaTa sistema, moicavs kulturul-istoriuli memkvidreobis, materialuri da aramaterialuri kulturis, tradiciebis dacvisa da gavrcelebis xelSewyobas, ganaTlebas, xelovnebis da kulturis saSualebiT samoqalaqo Rirebulebebis damkvidrebasa da am sferos organizeba-marTvas. saxelmwifos kulturis sferoSi monawileobis Tanamedrove forma gamoixateba kulturuli moRvaweobis koordinaciasa da regulirebaSi. es pirdapir kavSirSia istoriuli da kulturuli memkvidreobis movlapatronobasa da funqcionirebasTan, yvela moqalaqisTvis kulturaze xelmisawvdomobasTan, xelovnebisa da Semoqmedebis yvela sxva saxeobis mxardaWerasTan, agreTve sxva qveynebSi sakuTari kulturis gatanasa da maTze kulturul zemoqmedebasTan. kulturis industriis funqcionirebisa da saqmianobis Sedegebis ganxilvisas mkvlevrebi, upirveles yovlisa, raodenobriv (moculoba fasis mixedviT) da xarisxobriv Sefasebaze amaxvileben yuradRebas (kulturuli keTildReobis mwarmoebeli kulturuli industriis sxvadasxva formis urTierTTanamSromloba) da swored mis safuZvelze keTdeba daskvna, Tu ramdenad efeqturia maTi saqmianoba. aqve aRsaniSnavia sivrcobrivi aspeqti, romelic saSualebas iZleva kulturis sferos saqmianoba ganixilebodes rogorc ganviTarebis, aseve misi im teritoriul-administraciul kompleqsTan kavSiris mixedviT, sadac is aris gavrcelebuli. es ukanaskneli gansakuTrebiT aqtualuria administraciuli barierebis 63 nino sanadiraZe gadalaxvis dros, mocemul sivrceze Sesvlis an Semdgomi operirebisTvis. mewarmeoba kulturaSi adamianuri saqmianobis specifikuri sferoa, romelic kulturisa da biznesis integraciis Sedegad warmoiSva. igi damaxasiaTebelia sabazro urTierTobis warmoSobis, ganviTarebisa da transformaciis periodisTvis, romelic iqmneba da realizdeba sazogadoebrivi ganviTarebis industriuli da postindustriuli modelis CarCoebSi. mewarmeobas kulturaSi ambivalenturi xasiaTi aqvs. am saqmianobis specifika materialuri da sulieri Rirebulebebis Seqmnis sasazRvro zonaSi warmoiSoba. mewarmeoba universaluri movlenaa da damaxasiaTebelia adamianuri saqmianobis gansxvavebuli sferoebisTvis. misi wyaroebi uSualo kavSirSia materialur da komerciul saqmianobasTan. aRsaniSnavia mewarmeobis aqtualizaciis gansxvavebuli formebi: mcire, saSualo da msxvili biznesi. patara sawarmoebi sainteresoa imiT, rom am procesis mTavari figura xdeba samewarmeo saqmianobis subieqti, romelic Tavis TavSi aerTianebs sxvadasxva profesionalur funqciasa da socialur rols. farTod gavrcelebulia mosazreba, rom Tanamedrove sazogadoebaSi Seiqmna kulturuli momsaxurebis bazari, Tumca termini „kulturis sferos saqoneli“ miuRebelia. kulturaSi warmoebis axalma formebma mkvlevarTa Soris azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvia terminis `kulturis produqti~ ganmartebis TvalsazrisiT. produqti, garkveulwilad, ufro farTo cnebaa, romelic Tavis TavSi moicavs rogorc saqonels, aseve momsaxurebas. UNESCO Tavis dokumentaciaSi praqtikulad srulad gadavida terminis „kulturis produqti“ gamoyenebaze, sadac igulisxmeba saqonelic da momsaxurebac. UNESCO-s normatiul glosarebSi kulturuli momsaxureba gamoiyeneba, rogorc „momsaxureba, romelic mimarTulia 64 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi kulturuli interesebisa Tu moTxovnilebebis dakmayofilebisken“. Tavis mxriv, kulturuli momsaxureba ar warmoadgens materialur kulturul saqonels, is amartivebs aRniSnulis warmoebasa da gavrcelebas. kulturuli saqoneli ganisazRvreba rogorc „gamosayenebeli saqoneli, gadasacemi ideebi, simboloebi da warmodgenebi cxovrebis stilze, aseve wignebi, Jurnalebi, multimediuri saqoneli, programuli uzrunvelyofa, musikaluri Canawerebi, kino, videofilmebi, audio-vizualuri programebi, erovnuli rewva da moda“. „kulturis produqti“, rogorc termini, gamoiyeneba arc Tu ise didi xania _ XX saukunis dasasrulidan, _ kulturuli industriis warmoSobasTan erTad, mas Semdeg, rac kultura aRiares adamianuri cxovelqmedebis kapitalur-materialur sferod. kulturis produqtis definicia, rogorc aseTi, leqsikonSi ar moipoveba. dasavleli mecnierebi, bazarze orientirebis gavleniT, mimarTulni arian Seiswavlon kulturuli industria kulturis produqtis instrumentuli midgomis WrilSi, rac gulisxmobs mis ganxilvas ekonomikur sibrtyeSic. amdenad, cxadi xdeba Semdegi _ kulturis sferos marTvis sakiTxebis gaanalizeba gansakuTrebul interess warmoadgens qvemoT CamoTvlil mizezTa gamo: 1. kulturis sferos marTvis arsSi zogadad menejmentis sruli speqtri moiazreba. 2. msgavsi ganxilvis perspeqtivebi mniSvnelovania kulturis sferos da saqmiani aqtivobis sxva sferoebis urTierTTanamSromlobis SesaZleblobisa da aucileblobis garkvevisTvis. kulturis sferos arakomerciuli xasiaTi sulac ar niSnavs, rom igi biznesisTvis mimzidveli ar aris. dReisaTvis mTel msoflioSi arakomerciuli (Nonprofitable) seqtori ekonomikis erT-erTi yvelaze swrafad mzardi seqtoria; arakomerciuli sferos 65 nino sanadiraZe sajaroobidan da socialuri mniSvnelobidan gamomdinare, mkveTrad gamoxatuli sareklamo SesaZlebloba aqvs, rac, Tavis mxriv, donorebs mimzidveli imijis, reputaciis, socialuri statusis formirebisa da ganvrcobis saSualebas aZlves. kulturis sferoSi moRvaweoba, romelic dagegmvisa da marTvis sakiTxebs ganazogadebs, kulturis politikis Semadgeneli nawilia. kulturis politikis mTavari amocanaa – strategiuli xedvis Camoyalibeba da Tanmimdevroba, rac TavisTavad gulisxmobs Zvelis, anu memkvidreobis konservacias, Senaxvas, dacvas, gavrcelebas da aseve, axali mimarTulebebis xelSewyobasa da ganviTarebas. kulturis sferos politika, garda zemoT CamoTvlili mimarTulebebisa, qveynis ganaTlebis politikis paralelurad unda mimdinareobdes. garda qveynis Sida kulturuli politikis sistemebisa, arsebobs saerTaSoriso urTierTobaTa sistemac, romelic qveynis strategiul mimarTulebebsac gansasazRvravs. gaerTianebuli erebis ganaTlebis, mecnierebisa da kulturis organizacias (iunesko) saqarTvelo 1992 wels SeuerTda. qveyanaSi iuneskos saqmeTa erovnuli komisia Seiqmna, romelmac iuneskosTan saqarTvelos TanamSromlobis oficialuri azri SeiZina da mas dRemde komisiis Tavmjdomare _ saqarTvelos sagareo saqmeTa ministri xelmZRvanelobs. 1994 wlis TebervalSi q. parizSi daarsda iuneskosTan saqarTvelos mudmivi warmomadgenloba. amJamad iuneskosaqarTvelos TanamSromloba xorcieldeba 1995 wels xelmowerili iunesko-saqarTvelos urTierTgagebis memorandumis CarCoSi. 1999 wels saqarTvelo gaxda samxreT kavkasiis pirveli saxelmwifo, romelic iuneskos aRmasrulebel sabWoSi oTxi wliT airCies. iuneskos generaluri konferenciis 30-e sesiaze saqarTvelos iniciativiT damtkicda proeqti „kavkasia“, 66 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi romelmac iuneskos kompetenciis farglebSi, samxreT kavkasiis sami saxelmwifos urTierTTanamSromlobis niadagze, regionSi stabilurobas unda Seuwyos xeli. saqarTvelos TanamSromloba iuneskosTan sxvadasxva mimarTulebiT xorcieldeba: ganaTlebis, kulturis, mecnierebis, informacia–komunikaciisa da sxva sferoebSi. erT-erTi aseTi mniSvnelovani TanamSromloba 2007 wels daiwyo, rodesac 2008 wlis 1 oqtombridan1 saqarTveloSi ZalaSi Sevida 2005 wlis parizis konvencia „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb“2, romelic miiRes iuneskos generaluri konferenciis 33-e sesiaze (parizSi 2005 wlis 3-21 oqtombers). konvencia „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb“uprecendento movlenad SeiZleba CaiTvalos iuneskos istoriis ganmavlobaSi, radganac 2006 wlis dekembris mdgomareobiT, iuneskos StabbinaSi ukve 35 ratificirebuli dokumenti inaxeboda. iuneskos maSindelma generalurma direqtorma, 3 koitiro macuram xazi gausva monawile qveynebis udides interess am samarTlebrivi dokumentis mimarT: „konvenciis ratificirebis procesis siswrafe ubralod uprecedentoa _ iuneskos kulturis sferos arc arTi sxva konvencia ar yofila miRebuli amdeni saxelmwifos mier aseT mokle droSi.“ evrokavSiris mier konvenciis ratificireba SesaZlebeli gaxda 27-e muxlSi arsebuli 1 saqarTvelosaTvis ZalaSia 2008 wlis 1 oqtombridan ratificireba moaxdina saqarTvelos parlamentma. saqarTvelos prezidentis brZanebuleba №253, 2008 wlis 14 maisi, q. Tbilisi; „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb“ konvenciis damtkicebisa da ZalaSi Sesvlis Taobaze. 2 Koïchiro Matsuura - A World of SCIENCE, Vol. 1, No. 3, January - March 2006, UNESCO. 3 67 nino sanadiraZe formulirebis gaTvaliswinebiT, romlis Tanaxmadac, konvenciasTan „mierTebis ufleba aqvs nebismier regionuli ekonomikuri integraciis nebismier organizacias“. konvencia „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb“, rogorc zemoT vTqviT, miiRes iuneskos generalur konferenciaze 2005 wlis 20 oqtombers. konvenciis ZiriTad mizans warmoadgens kulturuli TviTgamoxatvis im formebis dacva da xelSewyoba, romlebic gamoxatulebas hpoveben „kulturul saqmianobaSi, kulturis saqonelsa da momsaxurebaSi“, da rac, Tavis mxriv, Tanamedrove kulturis gadacemis saSualebaa. konvencia mimarTulia samarTlebrivi bazis Seqmnaze, romelic xels Seuwyobs kulturis saqonlisa da momsaxurebis warmoebas, gadanawilebasa da sxvadasxva warmoSobis kulturis saqonlisa da momsaxurebis gavrcelebas, aseve, maTze Tavisufal wvdomas yovelgvari SezRudv(eb)is gareSe. dokumentis ZiriTadi nawili –konvencia ganamtkicebs kavSirs kulturas, ganviTarebasa da dialogs Soris, amasTanave, qmnis kulturis sferoSi saerTaSoriso TanamSromlobis ganviTarebis meqanizmebs. am mxriv, igi adasturebs saxelmwifos suverenul uflebas SeimuSaos kulturis politika „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis“ mizniT, „kulturebis ayvavebisa da Tavisufali urTierTqmedebis pirobebis Seqmna urTierTxelsayrel safuZvelze“ (konvenciis pirveli muxli). konvencia aseve xazs usvams kulturis rols mdgradi ganviTarebis procesSi (me13 muxli), mxars uWers samoqalaqo sazogadoebis aqtiur monawileobas miznebis miRwevis sakiTxSi (me11 muxli), centralur adgils uTmobs saerTaSoriso TanamSromlobisa da solidarobis ganmtkicebas (me12 _ me-19 muxlebi). dokumentSi aseve xazgasmulia „inteleqtualuri sakuTrebis uflebaTa mniSvneloba 68 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi kulturis sferoSi moRvawe adamianebis mxardasaWerad“ da dadasturebulia, rom „azris, SexedulebaTa gamoxatvis da informaciis Tavisufleba, iseve rogorc mediis mravalferovneba, xelSemwyob pirobebs uqmnis kulturul TviTgamoxatvas sazogadoebaSi“ (preambula). „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb“ konvenciis miRebis Semdgom, iuneskos xelT aris kulturis sferoSi moqmedi normatiuli dokumentebis kompleqsuri krebuli da moicavs Svid konvencias, romlebic aregulireben kulturuli mravalferovnebis dacvasa da xelSewyobas rogorc kulturuli memkvidreobis (uZravi, moZravi da aramaterialuri, maT Soris kulturuli TviTgamoxatvis tradiciuli formebi), aseve Tanamedrove xelovnebis sferoSi. kulturis sferos sami ZiriTadi konvencia _ msoflio bunebrivi da kulturuli memkvidreobis dacvis Sesaxeb (1972 weli), aramaterialuri kulturuli memkvidreobis dacvis Sesaxeb (2003 weli) da kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb (2005 weli) _ warmoadgenen iuneskos moRvaweobis kompleqsur samarTlebriv bazas kulturuli mravalferovnebis dacvis sferoSi. amgvarad, mimdinare etapze, iuneskos gaaCnia organizaciis wesdebiT gaTvaliswinebuli iseTi miznebis miRwevisaTvis aucilebeli normatiuli baza, rogoricaa, „kulturuli mravalferovnebis SenarCuneba“ da „zepiri da gamomsaxvelobiTi gziT ideebis Tavisufali gavrcelebis xelSewyoba“. konvenciis „kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb“ preambulaSi vkiTxulobT, rom „kulturuli mravalferovneba warmoadgens kacobriobisTvis damaxasiaTebel niSans, acnobierebs ra, rom kulturuli mravalferovneba warmoadgens kacobriobis saerTo 69 nino sanadiraZe memkvidreobas, romlis dacva da xelSewyoba aucilebelia TiToeuli adamianis sakeTildReod, acnobierebs ra, rom kulturuli mravalferovneba kidev ufro amdidrebs da mravalmxrivs xdis samyaros, romelic afarToebs arCevanis diapazons da xels uwyobs adamianebis SesaZleblobebisa RirebulebebisaTvis nayofieri niadagis Seqmnas da aqedan gamomdinare, warmoadgens sazogadoebis, adamianebisa da erebis ganuxreli ganviTarebis mamoZravebel Zalas“. preambulaSivea gacxadebuli yvela is mniSvnelovani Teza Tu mimarTuleba, romelic yoveli demokratiuli qveynis kulturis politikis sabaziso dokumentis nawils unda warmoadgendes. saqarTvelo odiTganve mravalkulturul qveyanas warmoadgenda da dauwereli kulturis politikis sxvadasxva mimarTulebiT viTardeboda. 90-iani wlebis Semdeg, TviTgamorkvevam da axal demokratiul kriteriumebze gadasvlam qveynis kulturaze sxvadasxva tipis zegavlena moaxdina, rac sxvadasxva socialuri Tu ekonomiuri mizeziT iyo ganpirobebuli. qveyanaSi politikur-ekonomikuri konteqstis cvlilebasTan erTad, saxelmwifo kulturis politikis ganviTarebasTan erTad, mkvidrdeboda sazogadoebrivi azrisa da kerZo seqtoris mier Tavsmoxveuli masobrivi kulturis mimarTulebebi, romelTa xvedriTi wili kerZo seqtoriTa da sxvadasxva programebiT finansdeboda. xolo kulturis politikis mTavari amocanaa – strategiuli xedvis Camoyalibeba da Tanmimdevroba, rac TavisTavad gulisxmobs Zvelis, anu memkvidreobis konservacias, Senaxvas, dacvas, gavrcelebas da aseve axali mimarTulebebis xelSewyobasa da ganviTarebas. kulturis sferos politika, garda CamoTvlili mimarTulebebisa, qveynis ganaTlebis politikis paralelurad unda mimdinareobdes. kulturis politika gansazRvravs kulturis sferos ganviTarebis prioritetebsac. kulturis produqtebi ayalibeben 70 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi ara marto gemovnebas, aramed qmnian RirebulebaTa sistemasac. miuxedavad imisa, rom wlebia saubari mimdinareobs aucilebeli Casatarebeli samuSaoebis Sesaxeb, saqarTveloSi oficialuri aRmasrulebeli organoebisa da kulturis politikis ganmaxorcielebeli an maregulirebeli uwyebebis mier msgavsi dokumenti, kulturis politikis mimarTulebiT, ar Sesrulebula. Sesabamisad, 2008 wels saqarTvelos oficialuri mierTeba iuneskos konvenciisadmi mniSvnelovan ganacxads warmoadgenda. saxelmwifo/aRmasrulebeli uwyebebis mxridan ganacxadi kulturis politikis dokumentis arseboba/mzadebis Sesaxeb 2004 wlidan araerTxel gacxadebula, Tumca realurad kulturis politikis strategiuli dokumenti an samoqmedo gegma ar arsebobs. kulturis sferoSi moRvawe organizaciebidan mxolod ramdenimes gaaCnia TavianTi organizaciebis samoqmedi gegma, romelTa umravlesoba sajarod ar aris ganxiluli an gamoqveynebuli.1 2008 wlidan konvenciis farglebSi ganxorcielebuli aqtivobebis ricxvi mcirea da konvenciis valdebulebebis Sesasruleblad Catarebuli RonisZiebebis mniSvnelovani wili ganaTlebis mimarTulebasa da kulturis gavrceleba/ popularizaciaze modis. bolo wlebSi, saqarTveloSi kulturis politikis formireba finansuri da administraciuli resursebiT xdeboda. 2004 wlamde ZiriTad amocanas warmoadgenda zogadad sistemis SenarCuneba; xolo deklaraciul doneze, kreatiulobis gaZlierebisa da Zalauflebisa da sakuTrebis gadanawilebis saSualebiT, decentralizebuli modelis Seqmnis ideis mxardaWera cxaddeboda. xSirad kulturuli politikis sasicocxlo sakiTxebs politikosebi qmnian/wyveten. sazogadoebis 1 kulturuli memkvidreobis dacvisa da reabilitaciis programa, National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia 71 nino sanadiraZe pasiuri pozicia ki maT saSualebas aZlevs sakuTari survislisda mixedviT warmarTon kulturuli politika da TamaSgareT datovon sazogadoebis danarCeni nawili, e.i. waarTvan maT moqalaqeobrivi ufleba. WeSmariti kulturuli demokratia ki emyareba TiToeuli moqalaqis uflebas – miiRos monawileoba gadawyvetilebebis miRebis procesSi. kulturuli demokratia, upirveles yovlisa, gulisxmobs – kulturul decentralizacias, e. i. gadawyvetilebebis miReba unda xdebodes horizontaluri da ara vertikaluri mimarTulebiT; mTavrobidan mxolod is sakvanZo brZanebulebebi unda momdinareobdes, romlebic aucileblad zeda eSelonebSi unda SemuSavdes. ase rom, sakiTxi, Tu vin qmnis politikas, erT-erTi yvelaze rTuli da sadiskusio mimarTulebaa. decentralizaciis am maqsimalisturi amocanis gadauWrelobam mTavari argumentis roli iTamaSa 2000-2003 wlebSi arsebuli saxelmwifo kulturuli politikis winaaRmdeg. 2003 wlis noembris Semdeg daiwyo kulturuli politikis gegmazomieri cvlileba _ institucionaluri reforma: prioritetad gamocxadda kulturuli memkvidreobis dacva da kulturuli infrastruqturis reabilitacia. am mizniT daiwyo saxelmwifo struqturebis optimizacia, restruqturizaciisa da Semcirebis gziT, saxelmwifo kulturul dawesebulebaTa qonebis formaTa Secvlis saSualebiT. praqtikulad, institucionaluri reforma dRevandel etapze vlindeba ZiriTadad sakanonmdeblo cvlilebebSi, romlebmac xeli Seuwyes Zalauflebis centralizacias, xolo struqturaTa diversifikaciis nacvlad gaaZliera maTi unificirebis tendencia. saxelmwifom sakuTari kontroli gazarda, Tumca ver gadaWra aqamde stabilurad arsebuli uflebamosilebaTa gamijvnis problema. Tu wlebis ganmavlobaSi arsebobda mxolod kulturuli politikis sakanonmdeblo dokumentis proeqti, ucvleli institucionaluri 72 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi da dominanturi sabWoTa kulturuli faseulobebis doneze, dRes miRebuli strategia kvlav stimulacias ukeTebs patronaJul da konservatorul mimarTebebs, saxelmwifoebrivad – centralizebulia da mxars uWers kulturis centralizebul menejments. demokratizaciis deklarirebis miRma saxelmwifo politika kulturis dargSi xels ar uwyobs axali formebiT _ interkulturuli komunikaciebiT, internacionaluri TanamSromlobiT kulturis mxardaWeras; bolo wlebSi ganxorcilebeul cvilebebTan erTad, saqarTveloSi, kulturuli memkvidreobis dacva erT-erT saxelmwifo prioritetad aris aRiarebuli. am amocanis Sesasruleblad saWiroa arsebobdes mkveTrad gaazrebuli da droSi gawerili kulturis politika. realoba, romelic urbanul-kulturuli politikis formirebisa da ganxorcielebis TvalsazrisiT sakanonmdeblo doneze gvaqvs da aseve visaubroT imaze, Tu rogor aisaxeba arsebuli kanonis aRsruleba Tu ugulebelyofa istoriulad Camoyalibebul urbanul garemoze. saqarTveloSi, bolo dros mimdinare sakanonmdeblo cvlilebebi kulturuli memkvidreobis dacvis sistemazec aisaxa. dRevandeli kanonis miRebamde Zeglis cneba da kategoriebi, maTi gamoyenebis SesaZleblobebi da ufleba-movaleobebi, kulturuli memkvidreobis dacvis sferoSi regulirdeboda 1977 wlis kanoniT, maSindeli ministrTa sabWos dadgenilebiTa da 1999 wels miRebuli kanoniT `kulturuli memkvidreobis dacvis Sesaxeb~. 2007 wlis 8 maiss miiRes axali kanoni `kulturuli memkvidreobis Sesaxeb”. aRniSvnis Rirsia is samwuxaro faqti, rom winamorbedisgan gansxvavebiT, 2007 wlis kanonis saTaurSi, sityva `dacva~ amoRebulia, maSin, roca ara Tu sxva qveynebis erovnul kanonmdeblobebSi, aramed saerTaSoriso qartiebsa Tu konvenciebSi, es sityva yvelgan figurirebs (mag.: `evropis arqiteqturuli 73 nino sanadiraZe memkvidreobis dacvis konvencia~, `arqeologiuri memkvidreobis dacvis evropuli konvencia~, `msoflio kulturuli da bunebrivimemkvidreobis dacvis konvencia~ da a. S.)1 kulturis industriis funqcionirebisa da saqmianobis Sedegebis ganxilvisas mkvlevrebi, upirveles yovlisa, raodenobriv (moculoba fasis mixedviT) da xarisxobriv Sefasebaze amaxvileben yuradRebas (kulturuli keTildReobis mwarmoebeli kulturuli industriis sxvadasxva formiT urTierTTanamSromloba). swored mis safuZvelze keTdeba daskvna, Tu ramdenad efeqturia maTi saqmianoba. aqve aRsaniSnavia sivrcobrivi aspeqti, romelic saSualebas iZleva kulturis sferos saqmianoba ganixilebodes rogorc ganviTarebis, aseve misi im teritoriul-administraciul kompleqsTan kavSiris mixedviT, sadac is aris gavrcelebuli. Tanamderove saqarTveloSi kulturis politikis strategiuli dokumentis ararsebobis dros, TavisTavad TviTdinebiT muSaobs principi – Sereuli modelis politika, romelic damaxasiaTebelia gardamavali qveynebis ekonomikuri mowyobisTvis. „Sereuli~ modeli _ postsabWoTa periodis modelia, romelic kulturis sferos ganviTarebasa da mxardaWeras gulisxmobda, gansazRvravda prioritetebs „sazogadoebriv-saxelmwifo~ gadawyvetilebebis mixedviT da aerTianebda „amerikuli~ midgomis elementebs. msgavsi tipis marTvis modeli gulisxmobs sazogadoebis yvela seqtoris Tanamonawileobas kulturul cxovrebaSi. iseT arastabilur sazogadoebaSi, rogorsac warmoadgens Tanamedrove postsabWoTa sivrce da maT Soris, saqarTvelo, krizisul gardamaval mdgomareobaSi 1 kulturis politika Tbilisis urbanuli memkvidreobis WrilSi. Policy paper momzadebulia amerikis SeerTebuli Statebis ganviTarebis saagentos (USAID) mier dafinansebuli proeqtis (`sazogadoebrivi forumi da dialogi~ safuZvelze – cira elisaSvili, 2011 w. 74 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi myofi ekonomikiT, ar SeiZleba srulad da wmindad davesesxoT amerikul gamocdilebas. mxolod ekonomikis stabilizaciis, samoqalaqo sazogadoebis nawilebisa da arakomerciuli organizaciebis infrastruqturis formirebis gziT aris SesaZlebeli kulturisa da ekonomikis TanamSromloba, rac TavisTavad gulisxmobs sakanonmdeblo da sagadasaxdo sistemebis gadaxedvas, SeRavaTebisa da samotivacio meqanizmis amuSavebas da sxva qveynebis gamocdilebis gaziarebas. kulturis sfero, garda SemoqmedebiTi procesebisa, gulisxmobs kulturis ekonomikis, samarTlis, dafinansebisa da fandraizingis, marTvis, informirebis, profesiuli kadrebis momzadeba-gadamzadebis, materialur-teqnikuri bazis ganviTarebisa da sxvaTa erTobliobas. kulturis sferoSi moRvawe organizaciebi erTmaneTisagan gansxvavebuli uwyebrivi daqvemdebarebiT da organizaciul-samarTlebrivi formebiT gamoirCeva. kulturis sferos menejmentze saubrisas gasaTvaliswineblia Semdegi garemoebebi: kulturis sferos marTvis procesebi damokidebulia ara marto socialur-kulturul konteqstze da socialur kulturul garemoze, aramed, Tavadac iZens socialur-kulturul niSan-Tvisebebs. ufro metic – yoveli iuridiuli piri Tu kerZo subieqti droTa ganmavlobaSi sul ufro mkafiod gvevlineba kulturis sferos saqmianobis ganmsazRvreladac. kulturis sferoSi moRvawe organizaciebis saqmianoba TanamSromlobisa da urTierTgacvlis gareSe SeuZlebelia, ris gamoc xdeba partnioroba sxvadasxva biznes struqturebTan da gansxvavebuli tipis organizaciebTan – iqneba es sponsorobis institutis ganviTareba, qvelmoqmedeba, sazogadoebasTan urTierToba Tu sxva. biznesisa da kulturis urTierTTanamSromlobas sazogadoebis ganviTarebisa da gardaqmnisaTvis gansakuTrebuli 75 nino sanadiraZe mniSvneloba aqvs da samoqalaqo sazogadoebisTvis realizebis saSualebas warmoadgens, romlis gaTvaliswinebiTac SesaZlebelia gamovyoT kulturisa da xelovnebis zegavlenis ramdenime aspeqti: 1. faseulobebisa da RirebulebaTa sistemebis SenarCuneba; 2. socialuri zegavlena – faseulobebi, ganaTleba, Tanamonawileoba; 3. kulturis sferos uSualo gavlena ekonomikaze (ekonomikuri ganviTareba, infrastruqtura, samuSao adgilebi). kulturis sferos saerTo-ekonomikuri ganviTareba ganapirobebs ekonomikuri pirobebis formirebas, romlebic, Tavis mxriv, SeZleben uzrunvelyon kulturis sferoSi moRvawe subieqtTa konkurentunarianoba momsaxurebis bazarze da maRali safinanso-ekonomikuri Sedegebi. miuxedavad kulturis sferoSi ganxorcielebuli proeqtebisa Tu programebis warmatebisa, donorebi da beneficiarebi Sedegebis analizisas, aRniSnaven arasamTavrobo seqtorisa da profesiuli wreebis gaaqtiurebis aucileblobasac. saqarTveloSi arasamTavrobo seqtorisa da sazogadoebrivi CarTulobis naklebobas, erTi mxriv, informaciul simwires, meore mxriv ki, politikuri gadawyvetelibebis Seucvladobas ukavSireben. sazogadoeba jer kidev ar gamosula im gamocdilebidan, rodesac mis azrs da interess angariSi ar eweoda da arc mas hqonda gaazrebuli sakuTari roli da pasuxismgebloba saxelmwifos winaSe. eqspertebi miiCneven, rom erTaderTi gamosavali TiToeuli moqalaqis iniciativa da TviTorganizebaa, is naklebad ukavSirdeba aRzrdas, radgan adamians nebismier asakSi SeuZlia sakuTari rolisa da iniciativis gaazreba da es Segneba nel-nela mkvidrdeba kidec. kulturis sferoSi arasamTavrobo seqtorisa da sazogadoebis CarTulobis 76 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi kargi magaliTia 2012 wlis movlenebi, rodesac gudiaSvilis moednis dasacavad ramdenjerme gaimarTa Teatraluri aqcia-bazroba da tfilisis hamqaris mier organizebuli gamofena-aqcia _ `gudiaSvilis moedani guSin, dRes, xval~; kulturis sferos saerTo-ekonomikur ganviTarebas, garda ekonomikuri sargeblisa da bazarze xarisxiani konkurentuli garemos Seqmnisa, socialuri sargeblis motanac SeuZlia. miuxedavad kulturis sferoSi ganxorcielebuli proeqtebisa Tu programebis warmatebisa, donorebi da beneficiarebi Sedegebis analizisas, garkveul SezRudvebsac aRniSnaven: dafinansebuli kulturis proeqtebis umravlesoba ganviTarebisa da mdgradobis dabali maCveneblebiT xasiaTdeba. kulturis proeqtebis ganviTarebis perspeqtivebi damokidebulia calkeul subieqtebs Soris TanamSromlobiTi urTierTobebis Camoyalibebasa da kooperaciaze, rac profesiul ganviTarbasa da gegmebs saWiroebs. kulturis proeqtebis ganviTarebisa da samomavlo dafinansebis perspeqtivebi damokidebulia moqnil sagadasaxado sistemasa da ekonomikuri debulebebis martiv regulaciebze (rogoricaa kanoni sasponosro institutis Sesaxeb, SeRavaTebis modeli kulturis sferoSi). bazarze sustia profesiuli instituciebi, romlebic ganaviTareben dargobriv kompetenciebsa da profesiul mimarTulebebs. Tanamdrove saqarTveloSi kulturisa da ekonomikis urTierToba dReisaTvis gardamtex stadiazea. maTi daaxloeba mxolod dialogis sagania da problemebisa da sirTuleebis gareSe ar mimdinareobs. kultura dRemde paradoqsul mdgomareobaSia: erTi mxriv, 77 nino sanadiraZe SeiniSneba kulturis udidesi rolis farTo aRiareba ekonomikasa da warmoebasTan mimarTebiT, meore mxriv ki, es yvelaferi mxolod saubris doneze rCeba da realuri nabijebiT ganmtkiceba sWirdeba. ar ganxorcielebula cvlilebebi kulturis warmoebisa da sagadasaxado sistemis TvalsazrisiT. 2011 wlidan dawyebulma erTian, eleqtronul sistemaze (satendero valdebulebebi) gadasvlam ki kulturis sferos dawesebulebebs damatebiTi problemebi gauCina da am mimarTulebiT adamianuri kapitalis deficiti Seqmna. 1992 wlis dekemberSi, gaerosa da iuneskos iniciativiT Seiqmna kulturisa da ganviTarebis msoflio komisia, komisiis daskvnaSi naTqvamia: „kacobriobis ganviTarebis is saSualebebi, romlebic materialuri moxmarebis mudmiv eqspansiazea mimarTuli, naklebad sicocxlisunariania da usasrulod ver ganviTardeba. isini ara marto anadgureben kulturis qsovils, aramed safrTxes uqmnian biosferos da, Sesabamisad, kacobriobis momavalsac“. igive saSiSroeba saqarTveloSi ara marto mosalodnel safrTxed SeiZleba miviCnioT, aramed realur Sedegzec SegviZlia visaubroT (Tbilisisa da sxva qalaqebis urbanuli qsovilis rRveva, kulturuli memkvidreobis calkeuli nimuSebis modernizacia da, rac aranakleb sagangaSoa _ kulturis sferos subieqtebis centralizacia). kulturis politikis mTavari ganmsazRvreli sazogadoebrivi Rirebulebebis gazrdaganviTareba unda gaxdes da am procesSi saxelmwifo instituciebi (kulturisa da ZeglTa dacvis saministro, adgilobrivi, regionaluri an municipaluri organoebi, kulturis samsaxurebi da sxva) mxolod xelSemwyobis funqciiT unda ereodes da ara piriqiT. kulturis sferos institucionalurma struqturebma am dargSi dasaqmebuli kadrebisgan unda moiTxovon kulturis misiis codna, maRali profesionalizmi da mxolod 78 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi amis Semdeg unda aqcion misia da strategiuli gegma saqmed, isev da isev samoqalaqo Rirebulebebisa da kulturuli faseulobebis xelSewyobis mizniT da ara piradi survilebisa da gemovnebis gaTvaliswinebiT. qveynis kulturis politikis sworad warmarTvisa da moqmedebisTvis aseve mniSvnelovania, rom iuneskos rolis gamoyeneba konfliqtebisa da postkonfliqturi situaciebis mogvarebis sferoSic. unda gaZlierdes saerTaSoriso rekomendaciebis gaTvaliswineba da Sersuleba, raTa adamianis uflebebi ufro metad iyos daculi. gansakuTrebulad unda gamaxvildes yuradReba ganaTlebis mSobliur enaze miRebis uflebasa da kulturuli memkvidreobis dacvaze da konfliqtis zonebSi darCenili kulturuli memkvidreobis Zeglebis movlasa da aramaterialuri `sulieri~ memkvidreobis nimuSebis dacva-Senaxvaze. cxinvalis regionis farglebs SigniT Tu gareT ganlagebul Zeglebs ruseT-saqarTvelos omis dros seriozuli ziani miadga. zarali jer kidev ar aris zustad Seswavlili, radgan situaciis adgilze Seswavla teritoriis SeuRwevadobis gamo, arc erT qarTvel Tu saerTaSoriso eqsperts ar SeuZlia. saqarTveloSi regularulad Semodis informacia qarTuli kulturis ZeglTa dazianebis, Zarcvisa da Seuracxyofis faqtebze. cxinvalis regionsa da afxazeTSi kulturis ZeglTa (romlebic, garkveulwilad, msoflio kuTvnilebas warmoadgens) xelyofis faqtebi wlebis ganmavlobaSi SeimCneoda. mniSvnelovania serTaSoroso sazogadoeba da saqarTvelo konvenciis aRmasrulebeli organoebiT CaerTos sakiTxis Seswavlasa da unikaluri kulturis Zeglebis aRnusxvasa da SefasebaSi - rasac iTvaliswinebs konvenciis sxvadasxva muxli. yvela zemoT ganxilul sakiTxze vrclad SeiZleba saubari da rac mniSvnelovania, socialuri-ekonomikuri TvalsazrisiT sWirdeba ganxilva. organizaciuli da 79 nino sanadiraZe finansuri sakiTxebi, maTi mogvareba, mmarTvelobisa Tu dafinansebis axlebur sistemaze gadasvla, rig SemTxvevaSi, TiToeuli msgavsi kulturis resursis specifikis da problemebis gaTvaliswinebiT unda moxdes, rig SemTqvevaSi ki, _ saerTo ganzogadoebuli CarCoprograma Seiqmnas, rac ara marto Sinaarsobrivi da struqturuli donis, aramed sivrcobrivi mimarTulebebis gansxvavebulobasac gulisxmobs. aucilebelia kulturis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebis sxvadasxva mimarTulebebiT gaazreba: kultura, rogorc Rirebuleba. kultura, rogorc konkretuli elementebis erTianoba. kultura, rogorc cxovrebisadmi adaptaciis meTodi. kultura, rogorc socialuri norma. kultura, rogorc socialuri mexsiereba. kultura, rogorc socialuri komunikacia. kultura, rogorc ena. kultura, rogorc saqmianoba. kultura, rogorc Semoqmedeba. kultura, rogorc socialuri gamocdileba. kulturas axasiaTebs RirebulebaTa konteqsti, romelic sazogadoebis mdgradobis integraciasa da gaZlierebas uwyobs xels. kultura, rogorc uZvelesi samewarmeo saqmianoba, orientirebulia mogebis miRebaze. cnobilia, rom kultura warmoiSva homosapiensidan sapiensze gadasvlisa da RirebulebaTa uZvelesi formebis warmoSobis periodSi. kultura adamianebis socialuri urTierTobis yvelaze Zveli formaa. kultura adamianuri saqmianobis is sferoa, romelic arapragmatulia da efuZneba sulier faseulobebs. 80 kulturis industriis funqcionirebis ekonomikuri da sivrcobrivi formebi da saerTaSoriso urTierTobebi gamoyenebuli literatura: • • • • • • • • konvencia kulturuli TviTgamoxatvis mravalferovnebis dacvisa da xelSewyobis Sesaxeb, parizi, UNESCO, 20 oqtomberi, 2005; saqarTvelosTvis ZalaSia 2008 wlis 1 oqtombridan. hainrih biolis fondis samxreT kavkasiis regionaluri biuros diskusiaTa Canawerebi: 2012 wlis 22 marti, Temaze: „moqalaqis roli politikaSi - ras niSnavs samoqalaqo aqtivizmi“ da 2012 wlis 12 noembers gamarTuli sajaro diskusia Temaze:„saqarTvelos kulturis politika warsulsa da momavals Soris“; kulturis politika Tbilisis urbanuli memkvidreobis WrilSi. Policy paper momzadebulia amerikis SeerTebuli Statebis ganviTarebis saagentos (USAID) mier dafinansebuli proeqtis (`sazogadoebrivi forumi da dialogi~ safuZvelze _ cira elisaSvili, 2011 w. Koïchiro Matsuura - A World of SCIENCE, Vol. 1, No. 3, January - March 2006 UNESCO Macours. K., Premand, P., Vakis, R. 2013 Demand versus Returns? Pro-poor targeting of business grants and vocational skills training. The World Bank. Latin America and the Caribbean Region. Poverty, Gender and Equity Unit ECONOMICS AND CULTURE. BY DAVID THROSBY. CAMBRIDGE: CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS. 2001. Throsby, David (2001) Economics and Culture, Cambridge: Cambridge University; Press. Hutter, Michael and David Throsby eds. (2006), Beyond Price: Value in Culture, Economics and the arts, New York: Cambridge University Press 81
Documenti analoghi
monacemTa dacvis evropuli samarTali
zedamxedvelis samsaxuris mimarT Seqmnis procesSi arsebuli ukukavSirisTvis. aRniSnuli saxelmZRvanelos momzadebisas Cven, aseve, madlobas vuxdiT evropuli komisiis
monacemTa dacvis ganyofilebas.
erovnul umciresobaTa marTvis institutebi saqarTveloSi:
integraciis sakiTxebSi, daiwyes aqtiuri muSaoba aRniSnul sferoSi.
maTi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi
saxelmwifo qonebis marTvis saministrodan,
jandacvis da socialuri uzrunvelyofis
saministrodan,
sagareo
urTierTobaTa
saministrodan da sxva saministroebidan da
saxelmwifo
departamentebidan.
wyaro
miTi...